Highs & lows van een festivaldirecteur

Lowlands is achteraf altijd beter dan men van tevoren denkt dat het zal zijn - het is een wet, zegt Eric van Eerdenburg (53). Hij is voor het veertiende jaar directeur van het grootste festival van Nederland, een 'stad zo groot als Assen' die vanaf vrijdag voor drie dagen verrijst in de polder bij Biddinghuizen.

Toch is het dit jaar anders. De kritiek is heviger - op het programma, op de prijzen; de tickets zijn 10 euro duurder, parkeergeld werd ingevoerd, het statiegeldsysteem op bekertjes afgeschaft. Lowlands verkocht voor het eerst in jaren niet binnen een paar uur uit, maar 'pas' in mei. Honderden kaartjes worden ver onder de kostprijs aangeboden op de website Ticketswap.

undefined

Het weblog Lowlove, gerund door vaste bezoekers van het festival, plaatste in januari een blog met 'vier redenen om niet meer naar Lowlands te gaan'. Schrok je daarvan?

'Dat noem ik nou echte liefde. Ik zie het als een teken van betrokkenheid. Maar natuurlijk stond ik wel even te kijken.'

undefined

Kun je die vier redenen noemen?

'Nee, vergeten. Ja, het programma was kut, terwijl er pas drie namen bekend waren. De ticketprijs, het parkeergeld. De rest weet ik niet meer.'

undefined

Lowlands rust op zijn lauweren, schreven ze, en communiceert op een betuttelende manier met bezoekers.

'Van dat laatste hebben we ons wat aangetrokken; serieuze onderwerpen zoals prijsverhogingen werden door ons met een grapje onder de mat geveegd. Die turbotaal die kenmerkend is voor Lowlands, moeten we in dat soort gevallen niet meer gebruiken. Maar een biertje kost bij ons 2,60 euro, net zoveel als overal. Voorgaande jaren kreeg je daarvan nog een kwartje terug aan statiegeld, nu niet meer. Als mensen daar een probleem van maken dan kan ik daar niet zoveel mee. Ik houd het zo goedkoop mogelijk. Er zijn mensen die op iedere slak zout leggen. Het is een bewijs van betrokkenheid, maar soms is het op het zeikerige af.'

undefined

Een voorbeeld?

'Er staan 18 duizend auto's op de parkeerplaats en bijna iedereen gaat maandagochtend weg. Dan krijgen wij klachten over dat de files zo lang zijn. Jongens, denk ik dan. Dat noem ik gezeur.'

undefined

De prijzen gingen met 10 euro omhoog, er werd 15 euro parkeergeld ingevoerd en het statiegeldsysteem werd afgeschaft zonder de prijzen navenant te verlagen. Waarom alles tegelijk?

'Je neemt de impopulaire maatregelen in één keer, dat heb ik van het kabinet geleerd. We waren het enige festival dat geen parkeergeld vroeg. Van de opbrengst financieren we een bussysteem. Het statiegeldsysteem heeft zichzelf opgeblazen; er liepen mensen rond die in drie dagen festival met bekers rapen meer verdienen dan mijn heftruckchauffeurs in drie weken. Ze trekken halflege bekers uit handen, ze maken ruzie met de security, het zijn mensen die meer last brengen dan plezier. Dat willen we niet langer stimuleren.'

undefined

De headliners - voor de derde keer Skrillex, voor de vierde keer Queens of the Stone Age, weer Disclosure - kun je niet vernieuwend noemen. Waarom kon Lowlands, ook gezien de concurrentie, niet met een razend actueel programma komen?

'Headliners zijn per definitie bands met een geschiedenis. Ik kan je vertellen dat de Alpha bij Queens of the Stone Age en Disclosure helemaal vol zal staan. Op andere Europese festivals staan Placebo en Blink-182 als headliners - daar hebben wij voor gepast, die bands zijn uitgemolken. Disclosure is voor jou misschien de act van 2013, maar voor het gros van het publiek niet.'

undefined

Hoe moeilijk of duur is het om een gewilde headliner te boeken?

'De festivalmarkt groeit explosief. Oost-Europa is erbij gekomen, in de Verenigde Staten schieten de festivals als paddestoelen uit de grond. De vraag naar livemuziek is groter dan ooit en het gaat iedereen om dezelfde acts.'

undefined

Hoe gaat dat in de praktijk?

'Een manager of agent mailt ons en zegt: dit zijn de beschikbaarheden van onze acts, stuur je plan in. Dat mailtje gaat naar iedereen in een bepaald werelddeel. Mojo biedt kleinere acts vaak een pakket aan: een showtje in Paradiso, een festival, misschien nog een festival. Soms sturen managers een mail waarin niets anders staat dan: 'Lowlands please' en de naam van de artiest. Bands zijn een soort moderne circusacts. Ze komen met tien vrachtwagens en een heleboel personeel. Zo'n tour moet zoveel mogelijk rendement opleveren. We hadden graag bands als Arcade Fire, Darkside en The War on Drugs willen boeken. Dat is niet gelukt, om uiteenlopende redenen. Maar het is onzin om te beweren dat we op onze lauweren rusten.'

Het was min of meer bij toeval dat Van Eerdenburg directeur van Lowlands werd. Na uiteenlopende baantjes als artiestenmanager, tourmanager en producent van muziekspektakel Heineken Night of the Proms, kwam hij na een zakelijke ruzie met een burnout thuis te zitten. 'Toen ik na een half jaar weer aan het werk moest, heb ik een paar telefoontjes gepleegd, waaronder naar Mojo; of ze nog een klusje voor me hadden. Ik werd aangenomen als rechterhand van toenmalig Lowlands-directeur John Mulder en binnen een jaar kon ik het overnemen.'

En dat voor iemand die opgroeide in een omgeving 'zonder popcultuur', op het drieprovinciepunt Groningen-Friesland-Drenthe, in de buurt van het gehucht Een. 'Mijn ouders waren hippies avant la lettre. Ze hadden geen boerenachtergrond, maar wilden emigreren naar Amerika om daar te gaan boeren. Ze wilden weg uit de stad - waarom, dat bleek later: mijn vader was homoseksueel. Hij wilde weg van de verlokkingen, zoals zijn katholieke pater, huisarts en psychiater hem hadden geadviseerd. Net voor ze de emigratiepapieren hadden ingevuld, ging er in Noord-Drenthe een stuk grond in de verkoop. Dat stuk grond heette America: 20 hectare heide met een ruïne erop. Dat hebben ze gekocht en daar ben ik opgegroeid; in the middle of nowhere. Er was geen gas, water, geen elektriciteit. Mijn ouders hebben honderd kippen losgelaten op de hei, drie kinderen verwekt en ze zijn een camping en een boerenbedrijf begonnen. Er was één lagere school op 4 kilometer met tien kinderen per klas. De meester sloeg de kinderen, dat kon daar nog - ik was doodsbang voor die man.'

Later verhuisde het gezin naar Roden. 'Daar had je, zoals in veel dorpen, twee groepen: de conformisten en de tegenbeweging. Ik voegde me bij de tegenbeweging, waar ik gelijkgestemde zielen vond. Daar was alles: heroïne, cocaïne, speed, lsd. Ik was 15 en best wel met drugs bezig. Jong, maar zo gaat dat in die dorpen. Ik dreigde in die periode een beetje de verkeerde kant op te drijven. In jongerencentrum Pentastoma, inmiddels afgebroken, kwam ik voor het eerst met bandjescultuur in aanraking. De jongerenwerker heeft me daar aan het werk gezet voor ik de goot in liep. Op mijn 17de ging ik het huis uit, naar Amersfoort, en kort daarna naar Amsterdam. Amsterdam voelde als thuiskomen, daar bestonden beroepen die in Drenthe niet bestaan.'

Van Eerdenburg had een uitkering - 'niks bijzonders, dat had iedereen in die tijd' - en werkte als glazenhaler in de Mazzo, 'de hipste tent van Europa'. 'Ik speelde fanatiek in een bandje, Terras Bangkok. We zijn nooit doorgebroken, onze muziek was te weird. In Berlijn verkochten we grote kraakpanden uit, maar in Nederland stonden we in jongerencentrum De Sater in Leidschendam, voor drie punkers en een paar honden.'

undefined

Heb je ooit iets van jaloezie gevoeld ten opzichte van succesvolle muzikanten?

'Nee. Ik ben een jaar of vijf tourmanager geweest van allerlei bands, en het leven on the road is saai. Je zit maar in die bus, als je 's nachts je ogen dichtdoet zie je de witte strepen nog voorbijkomen. Van tevoren dacht ik dat dat het gaafste leven zou zijn wat er mogelijk was. Alle vooroordelen die ik erover had, klopten. En toch had ik het na een paar jaar wel gezien.'

undefined

Hoe kwam het dat Lowlands de voorgaande jaren steeds meteen uitverkocht?

'In 2011 ging het BTW-tarief op cultuur omhoog. Om die verhoging voor te zijn, deden wij onze kaartjes eerder in de verkoop. Het werd gezien als een leuke fuck-the-system-achtige actie; alles was meteen uitverkocht, sommige vaste bezoekers waren te laat. De volgende jaren ontstond er daarom een run op de kaarten. Dat begon op een gegeven moment te irriteren. What goes up must come down. Ik ben over dat hyperige van de laatste jaren nooit euforisch geweest. Het is nu aan het normaliseren. Lowlands is nu 22 jaar oud, wat betekent dat de oudere generatie Lowlanders de voeling met de nieuwe aanwas verliest. Ik heb een zoon van 18 en die heeft andere voorkeuren dan zijn vader van 53 die zichzelf stiekem nog best een beetje jong vindt.'

undefined

Als popmuziek per definitie is verbonden met jeugdcultuur, hoe moeilijk is het dan als 53-jarige directeur van een popfestival te zijn?

'Het beste kun je dat illustreren aan de hand van optredens, zoals Nick Cave vorig jaar in de Alpha, onze grootste tent. Dat is iemand waar ik nog biertjes voor heb staan tappen in de Mazzo. Ik was en ben nog steeds een enorme fan.'

undefined

Maar de tent stond halfvol.

'Terwijl het een fantastisch optreden was. Ik heb ook nog nooit zoveel verzoeken gehad van mensen tussen de 50 en 60 die een dagje naar Lowlands wilden om Nick Cave te zien. Ontegenzeggelijk een fantastische artiest, maar de kids zitten bij Disclosure of bij de Arctic Monkeys.'

undefined

Nick Cave zou je niet meer boeken?

'Sommige artiesten groeien, net als sommige bezoekers, uit het festival.'

undefined

Geldt dat dan niet ook voor een directeur?

'Zeker. Ik programmeer zelf ook niet meer.'

undefined

Toch de vraag: kun jij snappen wat de 20-jarige Lowlandsbezoeker wil?

'Snappen doe ik het wel. Maar natuurlijk: ik ga niet meer zo los als toen ik 20 was. Als ik iets zie, denk ik: dat lijkt op dit of dat van twintig jaar geleden. Ik zie de muziek van nu in de context van de popgeschiedenis.'

undefined

Hoe lang blijf je nog?

'Ik heb nog nooit zo lang ergens gewerkt en het bevalt me nog steeds goed.'

undefined

Klopt het dat je gevraagd bent voor het directeurschap van Paradiso?

'Ik ben gepolst, maar het leek mij leuker om hier te blijven.'

undefined

Op welke manier is het Lowlandspubliek veranderd?

'De begintijd van Lowlands viel samen met de nadagen van de punk. Driedaagse festivals zijn nu geaccepteerd, maar toen was het iets compleet nieuws. Een deel van de bezoekers wilde anarchie, ze sloopten de badhuizen op de camping. De sfeer was opgefokter en agressiever, de bandjes waren obstinater. Op dit moment bevinden we ons in een vrij brave periode in de popmuziek, als ik dat vergelijk met toen.'

undefined

En het publiek veranderde; van de bezoekers die jij net omschrijft naar grootstedelijke twintigers die even naar de H&M gaan voor een nieuwe festivaloutfit.

'Dat is wel erg cliché. Maar het klopt dat het publiek minder recalcitrant is. Ze komen nu vooral om te chillen en zich te vermaken. Die denken: waarom zou ik iets gaan slopen? En op zich is dat natuurlijk een prima ontwikkeling...'

undefined

Maar?

'Dit is de oude knar die zegt dat vroeger alles beter was, maar het verbaast me soms hoe weinig woede er is onder de jeugd. Misschien hebben we het gewoon te goed. In de jaren tachtig en negentig, toen ik jong was, was er alle reden om de straatstenen eruit te trekken. Je had geen huis, geen baan, en daar was ook geen zicht op. Maar ook nu zou je je als jong mens enorm woedend kunnen maken over milieu, politiek. Blijkbaar is de huidige generatie jongeren niet recalcitrant. De muziek gaat over liefde en gevoelens.'

undefined

Zie je Lowlands en vooral het randprogramma als manier om de jonge bezoekers bewustwording bij te brengen?

'We proberen bezoekers aan het denken te zetten. Ga naar het literatuurprogramma, ga ook eens naar een debat, een lezing. Maar het is geen poging een mening te sturen. Geert Wilders is ook op het festival geweest.'

undefined

Je hebt je in het verleden vaak politiek uitgesproken. Toenmalig VVD-staatssecretaris Halbe Zijlstra was niet uitgenodigd, de PVV noemde je fascistisch. Hoe kijk je daarop terug?

'Daar sta ik nog volledig achter. Op dat moment vond er een enorme aanval plaats op cultuur in de breedste zin van het woord. Dat gebeurde met vuile verbale technieken - nou, die beheers ik ook. Als jullie de boel ophitsen tegen ons, dan hits ik de boel op tegen jullie. Ik vond de culturele wereld veel te netjes; met z'n allen een beetje schreeuwen op een pleintje, wat heeft dat nou voor zin? Denk je nou werkelijk dat dat wat uit gaat halen?'

undefined

De tweedeling tussen het dag- en nachtpubliek op Lowlands, waarbij het laatste alleen komt om drie nachten los te gaan en zich nauwelijks interesseert voor de muziek, zou volgens critici steeds groter worden.

'Dat is een ouwelullendiscussie. Dat wordt gezegd door een bepaalde groep die zichzelf muziekliefhebber noemt, alsof er in onze nachtprogrammering geen goede muziek zou zitten. Onze programmering gaat van serieus naar feestelijk en luchtig. Er komen ook acts die ik niet zie als de toekomst van de popmuziek. Lekker feesten, maar over drie jaar hoor je er waarschijnlijk niks meer van. Daar is niks mis mee.'

undefined

Voorbeeld?

'Dat is lullig.'

undefined

Skrillex?

'Een enorm talent.'

undefined

De toekomst van de popmuziek?

'Zou kunnen. Zou ook kunnen van niet, maar die jongen die ontwikkelt zich. Op Glastonbury - ik was er niet bij - heeft hij een fantastische show gegeven waarvan iedereen achterover sloeg. Hij verdient het voordeel van de twijfel.'

undefined

Heb je zelf ooit in een tentje op Lowlands geslapen?

'Nee. De organisatie slaapt in een golfclubachtig hotel, 4 kilometer van het terrein. Ik vind kamperen trouwens wel leuk, maar mijn gezin niet. Ik heb zo'n oude veel te grote katoenen tent, daarmee ga ik in mijn eentje aan de Loire staan om uit te wapperen. Ik was van plan om dat na Lowlands ook weer te gaan doen. Misschien wil mijn jongste zoon mee. Gaan we lekker vissen.'