Het wachten is op de zwarte doos
De Turkse pilotenvereniging Talpa zegt dat het ongeluk met de TK 195 donderdag bij Schiphol is veroorzaakt door de turbulentie van een vliegtuig dat twee minuten eerder landde.
De suggestie volgt op een flinke reeks speculaties over de oorzaak: de motor zou hebben gefaald, de kerosine zou op zijn geweest, er zouden vogels in de motoren zijn gevlogen of een van de piloten die in opleiding was voor de Boeing 737 – hij had sinds 2004 een brevet – zou een fout hebben gemaakt.
Maar wat de crash nu écht heeft veroorzaakt, zal mogelijk pas blijken als de zwarte doos is uitgelezen in Parijs, bij het Bureau d’Enquêtes et Analyses (BEA). Volgens directeur Michel Piers van het veiligheidsinstituut van het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium hebben Frankrijk, Engeland en de VS de beste apparatuur hiervoor.
De ‘zwarte doos’ – in werkelijkheid is hij fel oranje – bestaat uit twee aparte delen. De voice recorder neemt alle geluiden op uit de cockpit, inclusief de stemmen van de piloten. De flight data recorder registreert tot 25 uur lang honderden gegevens van het vliegtuig, van temperatuur tot snelheid. Hiermee is de vlucht te reconstrueren.
‘Het is bijvoorbeeld belangrijk precíes te weten op welke tijden mensen hebben gepraat’, zegt Piers. ‘Als ze in de cockpit op hetzelfde moment praten als in de verkeerstoren, dan blokt dat geluid uit. Dat heeft niemand door. Dat kan een aanwijzing zijn voor de oorzaak. Maar als de instrumenten er een seconde naast zitten, wordt dat bij een reconstructie niet opgemerkt.’
De onderzoekers moeten alle instrumenten precies nakijken op afwijkingen, zegt hij. ‘Er is weleens een ongeluk gebeurd met een vliegtuig uit Zuid-Amerika dat net gewassen was. Daarvoor plakken ze een aantal meters af. De plakkers waren er niet afgehaald, waardoor de snelheidsindicatoren foute waarden aangaven. Ze zagen verkeerde waarden in de cockpit, maar de flight data recorder registreerde óók verkeerde getallen.’
De Onderzoeksraad voor Veiligheid belooft volgende week al met informatie te komen, maar het echte onderzoek duurt volgens Piers veel langer. ‘Een jaar is geen uitzondering.’
De Nederlandse justitie toont inmiddels ook belangstelling voor de gegevens van de zwarte doos, en heeft de onderzoeksraad gevraagd deze af te staan. Die weigert echter. De Vereniging van Verkeersvliegers (VNV) maakt zich grote zorgen over de houding van justitie. ‘Het roept irritaties op bij onze leden. De wet is klip en klaar: het OM mag die gegevens niet hebben en ze niet gebruiken’, zegt VNV-vicepresident Hans Tettero.
Volgens hem is het internationale luchtverkeer gebaat bij maximale openheid. ‘Die openheid is er al honderd jaar. Piloten zijn eerlijk over hun eigen falen. Het is van belang te achterhalen wat er is misgegaan om die fouten in de toekomst te voorkomen.’
‘Het OM overtreedt zelf de wet’, schampert Tettero, die vreest dat dit een averechts effect zal hebben. ‘Volgens de wet hoeft niemand mee te werken aan de eigen veroordeling. Verkeersvliegers zullen niet langer bereid zijn openheid te betrachten.’ Maar het OM zegt nog altijd te wachten op de gegevens. Als het die niet krijgt, zal het OM zich opnieuw beraden.
