Het virus rukt op, maar wie weet wie het heeft?

Officieel ligt het aantal Nederlanders bij wie het coronavirus is vastgesteld nu op 2.460. Maar het kan haast niet anders of in werkelijkheid zijn het er meer: in de meeste gevallen is de virusinfectie in niets te onderscheiden van een verkoudheid of een licht griepje.

Bij een andere steekproef, bij zes ziekenhuizen in Noord-Brabant, bleek vorige week gemiddeld 4 procent van de verkouden medewerkers besmet met corona; bij sommige ziekenhuizen was dat zelfs 9 procent. Dat was toen de directe aanleiding voor het advies om in Brabant zo veel mogelijk thuis te werken en bij verkoudheid in elk geval thuis te blijven.

Ik hoest: heb ik het ook?

Prangende vraag voor iedereen met een snotneus of een vervelend hoestje: heb ik het virus nu ook? In de meeste gevallen zal dat niet zo zijn, denkt Bonten. Ook zonder coronavirus is het immers natteneuzenseizoen. Verspreid door het land testte zorginstituut Nivel sinds vorige maand in totaal 522 patiënten die met griepachtige klachten bij de huisarts kwamen. Van hen bleken er slechts 10 besmet met het Aziatische virus. De rest had gewoon een koutje of de griep.

Maar zekerheid is een schaars goed in tijden van corona. ‘Gewone’ coronatests zijn dermate schaars dat burgers met doorsnee griep- en verkoudheidsklachten er niet voor in aanmerking komen. ‘Vandaar ons advies: blijf bij verkoudheidsklachten voor de zekerheid thuis’, zegt zegsman Harald Wygchel van het RIVM. ‘Er is gewoon geen manier om te weten of je het hebt.’

Om toch zicht te krijgen op hoe het virus zich verspreidt, beginnen de Nederlandse bloedbank en het Erasmus MC met enkele grote onderzoeken. Zo wil bloedbank Sanquin de komende weken met een nieuwe bloedtest de bloedmonsters van duizenden bloeddonoren doorzoeken op moleculaire sporen van het virus. Op die manier hoopt men een beeld te krijgen van de verspreiding van het virus.

Bloedtest

Het Erasmus MC wil intussen bij een groep patiënten bestuderen hoe mensen immuniteit tegen het coronavirus opbouwen. Daarbij maakt men gebruik van een andere, nieuw ontwikkelde bloedtest die sporen van een corona-infectie opduikelt uit het bloed.

Ook die tests zijn overigens niet beschikbaar voor gewone Nederlanders die in vertwijfeling kuchend thuis op de bank zitten, of zich afvragen of ze het virus al hebben gehad. Op internet zijn wel allerlei doe-het-zelf-tests verkrijgbaar die beweren de echo van een corona-infectie te kunnen meten in het bloed.

Maar te vertrouwen zijn die niet, zegt Janette Rahamat, arts-microbioloog bij het Radboud UMC in Nijmegen. ‘Het vervelende is dat zulke tests vaak niet specifiek genoeg zijn’, zegt Rahamat. ‘De test reageert misschien ook op een ander virus, zodat je nog niet weet welk virus je hebt gehad.’

De snelle opmars van het virus onder de bevolking heeft merkwaardig genoeg ook een zonnige zijde. Als er inderdaad een veel grotere groep corona-geïnfecteerden rondloopt die er nauwelijks iets van merkt, zou dat betekenen dat het virus minder vaak ernstig uitpakt dan gedacht – het percentage zwaar zieke patiënten wordt als het ware verdund.

Ook in Wuhan vonden wetenschappers daarvoor aanwijzingen. In de Chinese stad die het epicentrum was van de ziekte, zou niet 4,9 procent van de patiënten aan de gevolgen ervan zijn overleden, zoals men tot dusver aanneemt, maar ‘slechts’ 1,4 procent, blijkt uit een woensdag gepubliceerde Amerikaans-Hongkongse schatting. De wetenschappers rekenden ook mild zieke reizigers mee.

Lastige schatting

‘Als dat waar is, is dit echt goed nieuws’, reageert hoogleraar Bonten na inzage van de cijfers. Aan schattingen over het Nederlandse sterftecijfer wil Bonten zich niet wagen. ‘Maar ook hier geldt: we kennen het totale reservoir aan besmette mensen niet. Dat maakt het zeer lastig in te schatten hoe ernstig de situatie precies is.’

Aanwijzingen voor ‘milde corona’ zijn er al langer. Zo blijkt uit wiskundige modellen die de epidemie naspelen dat het virus soms zo snel van persoon naar persoon springt, dat het eigenlijk wel móét gaan zonder veel ziekteverschijnselen. Ook zijn er steeds meer anekdotes van Nederlanders die per toeval te horen kregen dat ze besmet waren met het virus, zonder dat ze er noemenswaardige klachten door hadden gekregen.

In Nederland steeg het aantal dodelijke slachtoffers gisteren met 18 personen tot 76 in totaal, oftewel 3 procent van alle mensen bij wie het virus is vastgesteld. Maar als er inderdaad veel meer geïnfecteerden rondlopen dan gedacht, zal ook dat percentage in werkelijkheid lager liggen. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO gokt dat de sterfte uiteindelijk zal uitkomen ergens tussen de 0,3 en de 1 procent van alle geïnfecteerden.

Vast staat wel dat ouderen een veel grotere kans op overlijden hebben dan jongeren. Volgens de nieuwe analyse van de situatie in Wuhan is de overlijdenskans onder 60-plussers die ziek worden ongeveer 7 procent. Ook in Nederland loopt de leeftijd van de dodelijke slachtoffers tot dusver van 63 tot 95 jaar.