Het raadsel Marc Bolan,uitvinder van de glamrock

Van een hippie die in kleermakerszit op een tapijt lijzige liedjes zingt tot een popster zoals ze die in Groot-Brittannië sinds The Beatles niet meer hadden meegemaakt. De metamorfose van Marc Bolan (1947, geboren Mark Feld) is nog altijd een van de meest opmerkelijke uit de popgeschiedenis.

Vijf albums met tamelijk ondoordringbare experimentele folkrock had hij in 1970 al gemaakt met de band Tyrannosaurus Rex. Platen die toen in de nadagen van flower power minstens zo vreemd klonken als nu, hadden Bolan een aardige cultstatus bezorgd. Maar in 1970 had Bolan ineens genoeg van die langdradige elpee-muziek. Hij vormde samen met bongospeler Mickey Finn T.Rex en richtte zich met de van Tyrannosaurus Rex meegenomen producer Tony Visconti op een geheel andere markt, die van de popsingle. Weg hippiecultuur, welkom hitparade. Tussen 1970 en 1973 zou T.Rex een reeks ijzersterke hitsingles uitbrengen waarvan velen de Britse top 10 haalden en vier zelfs nummer 1.

Hot Love, Get It On, Jeepster, Telegram Sam, Metal Guru en Children Of The Revolution: voor even was Bolan de grootste popster van zijn land. Kranten spraken van ‘T.Rextasy’ en ‘T.Rexmania’. Popmuziek had sinds de Beatles niet zoveel meer losgemaakt, en het was ook een Beatle die in T.Rex de enige echte opvolger van de Fab Four zag.

Ringo Starr had sinds het uiteenvallen van zijn band een nieuwe hobby: filmen. Hij kwam in 1972 met het idee om de band die op dat moment de populairste groep was van Engeland, vast te leggen. Born To Boogie heet de maffe, en lang vergeten film. Jarenlang was hij verloren gewaand, maar dankzij de inspanningen van onder meer Bolans zoon Nolan (30) werden een paar jaar geleden tientallen blikken met Born To Boogie gevonden. Jarenlang is er aan de restauratie van beeld en geluid gewerkt maar nu is de dvd er dan, en het is wat je noemt een belangwekkend historisch document.

Niet zozeer vanwege de vijfenzestig minuten durende film zelf, maar wel omdat de grondstof voor Born To Boogie, twee in maart 1972 opgenomen T.Rex-concerten in de Londense Wembley Empire, er compleet wordt bijgeleverd. We zien Bolan en zijn band op de toppen van hun roem, en voor het eerst blijkt dat T.Rex niet alleen een competente hitmachine was, maar een zeker ook een uitstekende rockband. De geest van Led Zeppelin en Jimi Hendrix waart voortdurend door de Wembley Empire. Het uitzinnige publiek zie je dankzij de vijf camera’s, (zeker voor die tijd een unieke hoeveelheid) in extase geraken.

Er werden die achtste maart twee concerten gefilmd, Starr zou alleen gebruik maken van de tweede voorstelling. Hij wisselde concertfragmenten af met lollig bedoelde maar inmiddels belegen aandoende intermezzi. Kleine, absurdistische sketches waarvan de zogeheten Mad hatter’s Tea Party, opgenomen in de tuin van John Lennon met Catweazle acteur Geoffrey Bayldon als butler het meest legendarisch geworden is. Vooral bijzonder nu, zijn de studiopnamen van Children Of A Revolution met Ringo Starr op drums en een piepjonge Elton John op piano.

Maar het zijn de twee hier integraal bijgevoegde concerten die Bolans toen mythische status pas echt rechtvaardigen. Alleen blijft de vraag: wat ging er eigenlijk mis?

Vanaf het moment, eind 1972, dat Born To Boogie werd uitgebracht ging het met T.Rex bergafwaarts. Hits bleven na 20th Century Boy van begin 1973 zo goed als uit, en tot Bolans fatale auto-ongeluk in 1977 verschenen er weliswaar nog diverse T.Rex elpees, maar die deden nauwelijks iets.

Bolan werd dan wel uitvinder van de zogeheten glamrock genoemd, qua single-hits moest hij het in populariteit afleggen tegen Slade, en op de elpee-markt moest hij zijn meerdere erkennen in David Bowie. In de maanden die lagen tussen het opnemen en uitbrengen van Born To Boogie, was Bowie’s Ziggy Stardust & The Spiders From Mars verschenen, en had het poppubliek een nieuw idool.

Toch blijft het merkwaardig, die vrije val die Bolan gemaakt heeft. De uitputtende interviews die Nolan Bolan met betrokkenen over zijn vader heeft, gaan hier helaas niet op in. Het gegeven dat Bolans Wembley concerten niet zozeer een hoogtepunt als wel een afsluiting van Bolans carrière genoemd kan worden blijft onbelicht.

In de meeste Bolan-literatuur wordt de suggestie gewekt dat Bolan het tij tegen had, en te moeilijke muziek maakte voor zijn tijd, maar hoewel zijn latere werk beslist aardige momenten kent, halen zijn albums het geen moment bij die van tijdgenoten als Bowie en Roxy Music.

Nee, opkomst en neergang van het fenomeen Marc Bolan hebben zoals vaker in de popgeschiedenis te maken met drugs in het algemeen en cocaïne in het bijzonder.

De enige die daar altijd glashelder over is geweest is Bolans eerste manager Simon Napier-Bell. In zijn paar jaar geleden verschenen boek Black Vinyl White Powder legt hij een causaal verband tussen druggebruik en popmuziek. En in het geval Bolan loopt zijn druggebruik synchroon met zijn muzikale ontwikkeling.

Acid en wiet waren de basis voor de lome psychedelica van Tyrannosaurus Rex, en toen Bolan begin jaren zeventig cocaïne ontdekte paste hij zijn muziek daaraan aan: energiek, speedy en extravagant. Zoals vaker het geval bij coke-verslaafden, richtte Bolan zichzelf uiteindelijk ten gronde. Dat maakt Napier Bell aannemelijk, maar op Born To Boogie is er niemand die dat aan zoon Nolan durft te vertellen.