Het OM ging drie keer achter elkaar de fout in. Toeval, of toch niet?

Het OM zegt dat het afgeluisterde gesprek tussen de journalist en zijn bron ging over de moord eerder op de dag. Hoe wist het OM van die afspraak?

Het OM ontkent ten stelligste dat de journalist in kwestie werd afgeluisterd. Wel zou er rond de moord op de broer van kroongetuige Nabil B. een melding zijn binnengekomen met daarin de naam van de journalist, de tijd van de afspraak en de locatie. Het OM wil niet zeggen uit welke hoek die melding komt. Dat het om een ‘onbekende’ bron gaat, zei het OM donderdag zelf tijdens de pro-formazitting. Een journalist mag alleen worden afgeluisterd in zeer gevoelige zaken waarbij de rechtsorde ernstig is geschonden en de top van het OM daarvoor toestemming heeft gegeven. Die toestemming is in deze zaak niet gevraagd.

Heeft het illegaal afluisteren van een journalist gevolgen voor deze strafzaak?

Nee. Pas als de belangen van de verdachten geschonden worden door een procedurefout van het Openbaar Ministerie komt eventueel strafvermindering in beeld. Dat heeft het hoogste rechtscollege, de Hoge Raad, bepaald. In deze zaak is dat waarschijnlijk niet het geval. De verdachte heeft al een bekentenis afgelegd. Het OM beschikt over sterk bewijs. Zo is de schutter door bewakingscamera’s gefilmd en zit zijn dna op het moordwapen en in de vluchtauto.

Is het afluisteren dus niet erg?

Het Openbaar Ministerie is de organisatie die gewone burgers de maat neemt. Juist die organisatie zou onberispelijk moeten zijn, zegt hoogleraar sanctierecht Henny Sackers. ‘Het gaat om de geloofwaardigheid van het OM. Bedrijfsongelukjes kunnen overal gebeuren. Maar als er drie keer achter elkaar zoiets ernstigs gebeurt, geeft dat een verkeerd gevoel.’

De reputatieschade die het OM hierdoor lijdt, is schadelijk voor de rechtsstaat in z’n geheel, meent Sackers. ‘Je hoeft geen socioloog te zijn om te begrijpen dat een toename van het aantal incidenten bij het OM ervoor zorgt dat mensen op straat erover praten en criminelen er in de rechtbank wat over roepen. Terwijl het vertrouwen in de rechtstaat zó belangrijk is.’

Is er sprake van een cultuurprobleem bij het Openbaar Ministerie?

In april bleek dat een officier van justitie in Drenthe doelbewust een verklaring aan een dossier had toegevoegd, terwijl ze wist dat er onjuistheden in stonden. Dat leidde tot een vrijspraak en lagere straffen. In juni kwam naar buiten dat het Openbaar Ministerie een journalist van het Brabants Dagblad heeft geprobeerd af te luisteren. Onlangs bleek dat het OM de politie toestemming gaf om Michael P., de verdachte van de moord op Anne Faber, te ondervragen zonder hem op zijn zwijgrecht te wijzen. Nu raakt de organisatie opnieuw in opspraak vanwege het illegaal afluisteren van een journalist en omdat het OM in Rotterdam zonder toestemming de telefoongegevens van een fotograaf en cameraman opvroeg.

‘Empirisch bewijs van een cultuurprobleem is het niet’, zegt hoogleraar sanctierecht Sackers, ‘maar het is wel opmerkelijk dat dit zo kort na elkaar gebeurt.’

Volgens Sackers wordt het tijd dat de landelijke leiding van het OM, het College van Procureurs-Generaal, zich gaat roeren. ‘Deze incidenten, in combinatie met de relatie-affaire in de top van het OM, geven een ongemakkelijk gevoel.’

Het Openbaar Ministerie laat in een reactie weten dat de zaken waarin het fout ging ‘los staan van elkaar’. ‘Het OM behandelt op jaarbasis ongeveer 200 duizend zaken. Helaas worden er ook bij het OM fouten gemaakt. Het OM neemt hiervoor verantwoordelijkheid en probeert de gevolgen ervan zoveel mogelijk ongedaan te maken.'’

‘Wanneer er fouten worden gemaakt , is dat reden voor een evaluatie en eventueel aanscherping van de regels of procedures’ aldus het OM. ‘Het enkel maken van een fout leidt niet tot het opleggen van een sanctie. Dit is uiteraard anders indien sprake is van integriteitsschendingen.’

_{Verbetering: In een eerdere versie van een verhaal stonden citaten die ten onrechte aan de opgevoerde partij werden toegeschreven. Die zijn weggehaald.}