Het korte leven van Pascal

Als Jack Keijzer op dinsdag 1 mei om kwart over zes 's ochtends de deurbel hoort, denkt hij: 'Is die lummel zijn sleutel alweer vergeten?' 'Die lummel' is zijn zoon Pascal (16). Die dag moet hij voor de tweede keer aan het werk bij een aannemersbedrijf in Hippolytushoef.

Pascal heeft de nacht doorgebracht bij een vriend en zou 's ochtends langs zijn huis in Hoogkarspel rijden om zich nog even om te kleden en een lunchpakket op te halen.

In zijn onderbroek rent Keijzer naar beneden. Als hij de voordeur opendoet, ziet hij twee agenten in uniform. 'Mogen we even binnenkomen?' Pascal is dood. Hij is gevonden op de parallelweg van de Markerwaardweg in Zwaagdijk-Oost. Het kan een misdrijf zijn geweest, een ongeval, zelfmoord - zeggen de agenten. Of het rechercheteam de kamer van Pascal even mag onderzoeken. Op de hoek van de straat staat een auto klaar met zeven rechercheurs. Met koffertjes en witte handschoenen halen zij in een mum van tijd de slaapkamer van Pascal ondersteboven.

Pascal is vermoord. Een 40-jarige man uit Enkhuizen en een 36-jarige man uit Bovenkarspel hebben hem op Koninginnedag om 7 uur 's avonds in zijn hals gestoken. Daarna zijn ze met een auto over hem heen gereden. De twee zitten inmiddels vast op verdenking van moord. Op 6 november komt de zaak voor de rechter.

De moord was 'drugsgerelateerd'. Pascal heeft verdovende middelen geleverd aan de mannen. Zijn vader heeft gehoord dat hij het spul zou hebben versneden. 'Met pannekoekenmeel of zoiets. Daardoor was het niet meer zuiver.'

Keijzers blik verstrakt. 'We hebben van de daders geen enkel telefoontje gehad. Geen enkele brief. Op de rechtszitting zal ik de rechter zeggen dat ik nu ook geen spijtbetuiging meer van ze hoef.'

Aan de muur van de woonkamer van het huis in Hoogkarspel hangt een portret van Pascal. Een puberjongen met zijn haren in de gel, schakelketting om de nek, puistjes. Keijzer heeft zijn schoenen uitgedaan en zijn benen op de bank getrokken. Het verbaast hem soms zelf hoe rustig hij het verhaal van zijn overleden zoon kan vertellen. Maar Jack Keijzer, medewerker bij ABN Amro, heeft een missie. Hij kent in West-Friesland heel veel andere jongens en meisjes zoals zijn zoon. Ze drinken en ze gebruiken drugs en hebben geen benul welke gevolgen dat kan hebben.

Zoals Marco Boersma (17), een vriend van Pascal. Hij werd anderhalf jaar geleden opgepakt, met 24 xtcpillen op zak. Zijn ouders waren stomverbaasd.

Zijn moeder, Jolanda Boersma, dacht dat haar zoon af en toe een paar biertjes te veel dronk.

Samen hingen ze op straat, Pascal en Marco. In het Streekbos in Enkhuizen, of bij de haven. De oudere jongens, van een jaar of 19, zeiden: 'Dit moet je een keer proberen.'

Dan kregen ze een pilletje of wat speed aangeboden. Ze hoefden er niet voor te betalen.

Na een paar keer gratis drugs zei zo'n jongen dat ze een pakketje voor hem moesten afleveren. Zo rolden ze de handel in. Hun ouders wisten van niks.

Jack Keijzer heeft sinds de dood van zijn zoon veel contact met de geestelijke gezondheidszorg GGZ West-Friesland. Ook die maakt zich zorgen over de jeugd in de streek. Dat heeft Keijzer gesterkt in het idee dat hij voor de goede zaak strijdt.

De West-Friese jongeren drinken het vroegst, het vaakst en het meest van Nederland, blijkt uit een gezondheidsonderzoek van de GGD. En ze hebben psychische problemen. Ze piekeren, zijn somber en ze hebben een laag zelfbeeld. Een op de zes jongeren heeft serieuze zelfmoordplannen. Verslaving en psychische problemen hangen vaak samen, weten ze bij de GGZ. Keijzer: 'Als ouder denk je: mijn kind overkomt dat niet. Dat dachten mijn vrouw en ik ook. We hebben allebei een goede baan. We zijn een hecht gezin, we hebben Pascal met veel aandacht opgevoed.

En toch gebeurt het. Ik wil mijn verhaal vertellen om vaders en moeders te waarschuwen. Ik wil met alle geweld dat de dood van Pascal ergens toe leidt.'

Pascal was een lief en vrolijk kind, zegt zijn vader.

Op de achterbank van de auto had hij een vast plekje: naast zijn jongere broer Remy, met zijn hoofd tussen de twee voorste stoelen in.

'Dan tikte hij me op mijn schouder. 'Pap', zei hij. En dan had hij het hoogste woord. Over zijn vriendjes.

Over voetbal. Hij had niet heel veel talent, maar voetbal was zijn lust en zijn leven. Hij kende alle opstellingen van de eredivisieclubs uit zijn hoofd.'

Achteraf vonden Jack Keijzer en zijn vrouw Jolanda het opvallend dat Pascal vooral in de vakanties ineens zo kon veranderen. Op de camping explodeerde hij soms, zonder enige aanleiding.

Later werd duidelijk dat Pascal een aandachtsstoornis had. Als in de vakantie het vaste ritme wegviel van opstaan, ontbijten, aankleden en naar school gaan, werd Pascal 'onrustig in zijn hoofd'. Die stoornis werd pas jaren later ontdekt, toen Pascal op 11-jarige leeftijd over het spoor in Den Helder liep, met de bedoeling een eind aan zijn leven te maken.

Keijzer: 'Pascal logeerde bij opa en oma. Mijn vrouw en ik zaten op een terras toen we een telefoontje kregen dat onze zoon van de rails was gehaald. Pascal was helemaal over zijn toeren. Hij had ruzie gemaakt met vriendjes van zijn neefje. Hij dacht: ze moeten me niet. Hij kon alleen maar roepen: 'Ik wil dood.'

' Pascal ging naar de huisarts, die niks afwijkends ontdekte. Totdat ruim een jaar later een brief werd gevonden op zijn slaapkamer. 'Lieve pappa en mamma, als jullie dit lezen, ben ik dood', stond erin. En: 'Treur niet om mij. Ik heb een mooi leven gehad.'

Pascal, inmiddels leerling in de brugklas van het Martinus College in Grootebroek, had zijn eigen begrafenis in scène gezet.

Hij kon via de huisarts meteen terecht bij een kinderpsychiater, die vaststelde dat Pascal de aandachtsstoornis add (Attention Deficit Disorder) had. Jack Keijzer: 'Dat is feitelijk een ziekte. Maar niemand ziet dat zo. Andere ouders vinden het aanstellerij.

Ze zeggen: je moet je kind gewoon harder aanpakken.'

Pascal moest het medicijn ritalin slikken, maar dat weigerde hij. Hij werd neerslachtig. Op school ging het slecht. Zijn vader moest hem een keer van ophalen omdat hij in de les lag te slapen en niet meer wakker werd. De ambulancebroeders die erbij kwamen, dachten dat het van het blowen kwam.

'Hij had een joint gekregen van jongens op het schoolplein', zegt Keijzer. 'Die hadden hem verdrietig zien rondlopen. Ze zeiden: 'Als je dit neemt, voel je je weer goed'. We waren er boos om. Maar Pascal zei: 'Ik ga dit niet meer doen.'

' Vanaf dat moment ging het 'heel rustig bergafwaarts' met Pascal. Keijzer: 'Hij bleek al lang te roken. Dat mocht eigenlijk niet van ons. Maar hij werd er rustig van, zei hij. Dus vonden we het goed. Je houdt het toch niet tegen. En het leek iets beter met hem te gaan. Maar het was toch niet genoeg. Toen begon hij met andere drugs.'

Pascal ging zich anders gedragen. Hij voetbalde nauwelijks meer. Jack Keijzer heeft later nog eens een filmpje gezien waarop zijn zoon een stoeptegel op zijn teen gooit, zodat hij geblesseerd raakte en niet meer hoefde te trainen. Pascal was vaak moe en uit zijn humeur. Agressief, soms. Hij oogde ongelukkig, zegt zijn vader.

Achteraf waren er zoveel signalen die wezen op drugsgebruik. Keijzer: 'We vonden door het hele huis lege hulsjes van balpennen. Je pakt ze op en gooit ze weg. 'Wat is dat joch toch nerveus', dacht ik, 'hij trekt zijn pennen steeds uit elkaar.'

'Of hij vroeg aan mijn vrouw: 'Kun jij van dit papier een heel klein envelopje vouwen?' En dan ging Jolanda in de weer. 'Geweldig!'zei Pascal. 'Dat ga ik ook proberen!'

' 'Hij voerde vreemde telefoongesprekken. Iemand belde. Pascal zei: 'Honderd', en hing op. Dat was een klasgenoot die de uitkomst van een som wilde weten, zei hij.'

Pascal was amper nog thuis. Hij bleef een paar keer per week tot midden in de nacht weg. Dan had hij een hardcorefeest bezocht, of was hij op bezoek geweest bij een vriendje. Of hij had rondgehangen in Enkhuizen. Er waren ruzies. Maar uiteindelijk liet Keijzer zijn zoon toch vaak zijn gang gaan. 'Ik hoopte dat hij zelf zou inzien dat hij verkeerd bezig was.'

Pas toen hij in de zakken van Pascal 'pillen, poeiers en briefjes met namen en telefoonnummers' vond, was voor Keijzer de maat vol. Hij belde de politie.

Agenten die langskwamen, vonden in Pascals slaapkamer een spiegel met poeder, een zakje met kleine pilletjes en 150 euro contant geld. Pascal kreeg maar zevenenhalve euro zakgeld per week.

Pascal, inmiddels 15, kwam thuis en bleek nog een zak xtc-pillen bij zich te hebben. De agenten voerden hem geboeid af. Hij bleef drie maanden vastzitten in jeugdgevangenis de Doggershoek.

De relatie tussen vader en zoon was op dat moment 'tegen het vriespunt aan'. Pascal nam het zijn vader kwalijk dat hij de politie had ingeschakeld. Keijzer heeft geen spijt. 'Ik zag geen andere uitweg. Ik had gehoopt dat hij hulp zou krijgen, niet dat hij in de gevangenis terecht zou komen.'

Terug uit de gevangenis verviel Pascal in zijn oude levensstijl. In de weekends was hij op pad. Op maandag lag hij doodmoe in bed. Hij had zich aangemeld bij een schildersopleiding, maar ging er niet meer heen. Keijzer belde de leerplichtambtenaar. Die deed niks. 'Pascal zag er slecht uit. Wittig, met wilde ogen.

Hij werd steeds agressiever.'

Pascal sloeg thuis twee deuren aan gort en na een ruzie met zijn vader sloeg hij hem bijna. Keijzer schreef een brandbrief aan Bureau Jeugdzorg.

Jeugdzorg schakelde de Raad voor de Kinderbescherming in. Na acht weken kwam een brief terug, waarin stond dat 'binnenkort' een onderzoeker van de Raad zou langskomen. Dat bleek niet meer nodig.

Keijzer: 'De rechter had Pascal na zijn arrestatie ook al veroordeeld tot gedwongen hulpverlening. Acht maanden na die uitspraak, op 30 april, kregen we de brief waarin stond dat de behandeling van start kon gaan.'

Dezelfde dag werd Pascal vermoord. 'Het was het weekend van Koninginnedag en wij gingen naar de camping. Pascal was nerveus. Hij moest per se een telefoontje plegen vanuit een telefooncel. Toen dat was gebeurd, was hij opgelucht. Hij kocht een ijsje voor Remy. Die middag hebben ze heerlijk samen zitten gameboyen. We aten met het hele gezin - asperges en zalm. Voor het eerst was het eens gezellig.

''s Avonds bracht mijn vrouw Pascal terug naar Hoogkarspel. Hij ging naar een feest, met vrienden.

De volgende dag was het Koninginnedag. Wij kwamen aan het begin van de middag thuis. Jolanda belde met Pascal om te vragen of hij mee-at, maar hij zat nog 'mooi an' met zijn vrienden. Dat is West-Fries, het betekent dat het gezellig is. Uiteindelijk besloot Pascal bij een vriendje te blijven slapen, omdat hij de volgende dag vroeg op moest, voor zijn nieuwe baan.

Jack Keijzer heeft de Nationale Ombudsman ingeschakeld met een klacht over de hulpverlening aan zijn zoon. Hij gaat met Tweede Kamerlid Fred Teeven praten over de politieaanpak van drugshandel in West-Friesland. Hij vertelt het verhaal van Pascal aan jongeren uit de regio om ze te waarschuwen voor de gevaren van drugs.

Hij helpt de GGZ in West-Friesland 'van binnenuit'.

Dankzij hem zaten onlangs een paar jongens en meisjes tussen 12 en 14 jaar om de tafel. Ze slikten de ritalin-pilletjes van een meisje uit hun klas en kwamen ook in aanraking met andere drugs. 'De jeugd vindt dat allemaal maar normaal, hier in de buurt.'

In de woonkamer van de familie Keijzer zijn Rob en Jolanda Boersma aangeschoven, de ouders van Marco (17), Pascals vriend. Anderhalf jaar geleden kregen zij een telefoontje van de politie dat hun zoon was gearresteerd op school. Rob Boersma: 'Ik dacht: hij heeft een fiets gejat. Bleek dat Marco 24 xtc-pillen op zak had. Nou, de grond zakte onder me vandaan.'

Jolanda Boersma: 'Hij was aan het dealen, ontdekten we: xtc, speed, coke. En wij wisten er helemaal niks van. Eén keer heb ik gedacht dat er iets mis was. Hij zag er zo raar uit toen hij op een avond thuiskwam.

Maar Rob zei: 'Ah joh, dat kind heeft een biertje op.'

'Je kunt in West-Friesland zo gemakkelijk aan drugs komen. Ze krijgen het al aangeboden voordat ze er nieuwsgierig naar zijn. Je hoeft maar met je vingers te knippen of er komt een dikke auto voorrijden. Ze denken dat het geen kwaad kan, dat je er honderd mee kunt worden.'

Marco kreeg een taakstraf van 120 uur. En zijn ouders hebben hem drie maanden onder streng toezicht thuis gehouden. Jolanda: 'Ik heb gezegd: 'Jouw vrienden zijn hier welkom, maar jij gaat niet zonder mij naar buiten.'

Die jongens zijn hier nooit langs geweest. Toen kon ik zeggen: 'Waar zijn die goeie vrienden van jou nou?'' Marco heeft een baan gevonden in een winkelmagazijn in Zwaagdijk. Hij is veranderd sinds de dood van Pascal. Tegen zijn moeder zei hij: 'Een jaar geleden had ik daar kunnen liggen.'