Het jaar van Koen en Kris

‘Deze avond is nog heel rustig’, zegt Jan Van Esbroeck anderhalf uur later tijdens de pauze. ‘Pas in het tweede deel komt het spektakel echt los. En dit is doordeweeks publiek. In de weekends gaat het dak er pas écht af.’

Van Esbroeck is directeur van het Sportpaleis, het niet te missen gebouw met het vaalgroene dak aan de ring van Antwerpen. Sinds 2000 is hij producent van de concertreeks die Clouseau steevast in december geeft in het Sportpaleis. Deze maand trekken de achttien uitverkochte shows meer dan een kwart miljoen bezoekers. Kortom, van de 6 miljoen Vlamingen koopt 1 op de 24 een kaartje. Zou Marco Borsato dat record in Nederland willen evenaren, moet hij ruim 650 duizend tickets verkopen voor het Gelredome, jaar in, jaar uit.

(tekst loopt verder onder de video)
]]>

Twintig jaar
En dan is 2007 toch al het jaar van Koen (40) en Kris (vandaag wordt hij 43). De gebroeders Wauters – de andere muzikanten huren ze in en horen strikt genomen niet bij Clouseau – vieren dat twintig jaar geleden hun eerste single verscheen, Brandweer. Er werden 427 exemplaren verkocht. Daarna ging het snel, héél snel, vanaf de hit Anne.

Dit kroonjaar verscheen een nieuw album, Vonken en Vuur en een dubbel-cd met grootste hits (Clouseau 20), terwijl collega-artiesten als Marco Borsato, Bart Peeters en Helmut Lotti op de cd Braveau Clouseau hun favoriete nummer zingen van de broers. Samen presenteren ze Idool, de Vlaamse versie van de talentenjacht Idols. Verder waren ze niet weg te slaan op de zomerfestivals en struikelde je over de tv-specials over het fenomeen. De publieke omroep VRT en de commerciële zender VTM gingen zelfs samen op zoek naar de tien beste nummers van Clouseau. De Vlamingen kozen het sentimentele Afscheid van een vriend.

Top 2000
Hoewel ze in eigen land altijd wereldberoemd zijn gebleven, is Clouseau in Nederland slechts een vage herinnering aan gillende meisjes en een handvol hits. Ter vergelijking: in de Top 2.000 van de Vlaamse hitzender Donna staan ze deze maand met 32 nummers, ruim voor U2 (26) en Madonna (23). In de Top 2.000 van het Nederlandse Radio 2 komen ze volgende week slechts drie keer voorbij: op plaats 1.468 staat Anne (tipparade 1989), op 1.053 volgt Passie (nummer 1 van de Top 40 in 1995) en de hoogste notering, op 253, is voor Daar gaat ze (nummer 2 in 1990).

‘Ik vind het best jammer dat we in Nederland geen succes meer hebben’, zegt Kris Wauters voor het concert in het Sportpaleis. ‘We zijn in 1990 doorgebroken met Daar gaat ze en populair gebleven tot en met de plaat Oker in 1995, waar Passie op stond. Daarna gingen we steil bergaf in Nederland. We hebben begin jaren negentig gewoon ontzettend veel geluk gehad dat er weinig Nederlandstalige popmuziek in Nederland werd gemaakt. Dat was een geweldige kans voor ons.’

Weinig moeite
Helaas deed de Nederlandse tak van de platenmaatschappij vanaf midden jaren negentig weinig moeite meer, aldus de muzikant. ‘Ze dachten: met Clouseau zal het wel marcheren, dat gaat vanzelf. Maar zo werkt het niet. We stonden met onze koffers klaar om op pad te gaan, maar we werden niet meer gebeld.’

‘Het was een vertrouwensbreuk met de platenmaatschappij’, beaamt Sportpaleis-baas Jan Van Esbroeck. Al veronderstelt hij dat het de broers persoonlijk eigenlijk wel goed uitkwam dat de Nederlanders afhaakten. ‘Koen kreeg er een steeds drukkere carrière bij als tv-presentator bij VTM, al dan niet bijgestaan door Kris. Kris zelf werd steeds fanatieker met motorsport. De tijd was voorbij dat ze het leuk vonden ’s ochtends om half zes in de auto te stappen om in een Hilversumse radiostudio drie obligate vragen te beantwoorden.’

Misschien is er nóg een verklaring. Is Clouseau niet te braaf gebleven, een tikje te conservatief? ‘Zeker, maar een beetje conservatisme kan geen kwaad’, zegt Van Esbroeck ter verdediging. ‘Ze zijn geen trendsetters, maar ze volgen de radiotrends wel op de voet. Ze vernieuwen wel degelijk.’

Dipje
Een jaar of tien geleden hadden de broers volgens de baas van het Sportpaleis een dipje. ‘Ze hadden duidelijk zuurstof nodig. Koen en Kris beseften dat zelf ook. Een nieuwe producer heeft ze er bovenop geholpen. De plaat En dans uit 2001 klonk echt anders. Het was een wedergeboorte, al zullen ze dat zelf niet zo zeggen. Ze keerden terug naar een sterstatus die ze eigenlijk nooit waren verloren. In die tijd begon ook de opmars hier in het Sportpaleis.’

Volgens de organisator bewijzen de mateloos populaire decemberconcerten in Antwerpen dat de wat behoudende koers de juiste keus is gebleken. De fans van het eerste uur zijn de band trouw gebleven en nemen nu hun kinderen mee. ‘Die kinderen haken misschien op hun veertiende af, maar ze pakken acht jaar later de draad weer op. Clouseau bereikt een dubbele generatie. De tijd van gillende meisjes is voorbij. Vroeger stonden die te krijsen in de zaal en wachtten de ouders buiten met de vingers in hun oren. Nu komen jong en oud samen hierheen.’

Trage nummers
Kris Wauters denkt dat de kritiek op de ‘brave’ uitstraling vooral te wijten is aan hun hits. ‘Na successen als Daar gaat ze speelde de platenmaatschappij op safe. Bij elk nieuw album zoeken ze de songs die daar het meest op lijken. Met als gevolg dat we tien jaar alleen met trage nummers hebben gescoord. Domino, Passie, Nobelprijs, dat soort liedjes, waardoor je op den duur haast zelf in slaap sukkelt. Op het podium hebben we altijd veel up-temponummers gespeeld die wel op de platen stonden, maar geen single werden.’

Dus zo nog eens twintig jaar erbij? Chef cultuur van De Standaard Peter Vantyghem wuifde Clouseau in zijn krant alle lof toe voor de huidige concertreeks. ‘Maar het neemt niet weg dat we ons kunnen afvragen wat Clouseau er in de komende twintig jaar aan kan toevoegen. Een beetje meer spontaniteit misschien? Clouseau is een goede band, maar veel nummers klinken hetzelfde. Er mag ook wat engagement bij.’

Wereld verbeteren
Kris Wauters kent ook de kritiek over het gebrek aan maatschappelijke betrokkenheid. Maar hij en zijn broer hebben de filosofie dat ‘de mensen’ vooral een mooie avond moeten beleven. ‘Het is nooit onze bedoeling geweest de wereld te verbeteren. Natuurlijk, als je 25 bent, zing je eender wat. Als je de 40 voorbij bent, mag het al eens ergens over gaan. We hebben nu een hit met De Tegenpartij, over verdraagzaamheid. En dans ging over muzikaal racisme. Op onze eigen manier delen we speldenprikjes uit, maar het is niet onze taak om mensen politiek bewust te maken.’

Des te harder haalde voorman Filip Dewinter van de extreem-rechtse volkspartij Vlaams Belang naar Clouseau uit, toen de broers op 1 oktober 2006 wel hun schouders zetten onder 0110. Dat was de noemer van de massaal bezochte ‘verdraagzaamheidsconcerten’ die dEUS- frontman Tom Barman een week voor de gemeenteraadsverkiezingen organiseerde. Volgens Dewinter waren ‘volkse’ artiesten als Clouseau, Helmut Lotti en Wil Tura door Barman ‘misleid’.

Onzin, aldus Kris Wauters. ‘Vanuit extreem-rechtse hoek hebben we enorm zware reacties gekregen. Maar wij vonden het nodig om in Vlaanderen te zeggen: kijk mensen, wij zijn voor verdraagzaamheid, tegen racisme. Gelukkig hebben we vooral fantastische reacties gekregen.’

Foute kapsels
Op de videoschermen achter het podium flitsen fragmenten voorbij van foute kapsels en dito hemden uit vervlogen succesjaren. Koen, zanger en clown tegelijk, palmt de zaal in. Onder het zingen wuift hij uitbundig naar elke uithoek van de zaal. Kris speelt intussen ernstig op zijn gitaar of elektrische piano.

‘Koen combineert fantastisch zijn camerageilheid met zijn zangtalent. Hij heeft het publiek in de ban: de mensen hebben het gevoel dat hij ze allemaal persoonlijk een hand heeft gegeven’, weet Van Esbroeck. ‘Kris is de serieuze, het muzikale genie: I’ve got the brains, you’ve got the looks. Hij hoort elke fout, houdt het overzicht. Een muzikant die een noot mist, krijgt een gefronste wenkbrauw. Kris ontbeert misschien het charisma van Koen, maar hij streeft dat ook niet na en is er ook totaal niet jaloers op.’

Kris Wauters bevestigt de rolverdeling. Nee, zegt hij met nadruk, in al die jaren hebben ze nooit het idee gehad te stoppen. ‘We zijn gewoon dikke vrienden. Koen is de frontman, de zanger en het uithangbord. Ik ben de muzikant die de meeste nummers en teksten schrijft, de platen produceert, zorgt dat het marcheert. Samen lachen we naar fotografen.’