Het gasfornuis de deur uit is niet genoeg om de stijgende gasprijs tegen te gaan

De gasprijzen breken record na record. Is het dan nu echt tijd om thuis van het gas af te gaan? Het gasfornuis omruilen voor een inductieplaat of het verwarmen van een huis overlaten aan een elektrische warmtepomp lost het probleem niet helemaal op. De elektriciteitsmarkt is namelijk nauw verbonden met de gasmarkt. De handelsprijzen voor elektriciteit stegen deze week ook ongekend snel. Hoe belangrijk is de gasprijs voor de hoogte van de stroomrekening?

Gas en stroom zijn in Nederland innig met elkaar verbonden. Sterker nog, door de energietransitie wint gas de laatste jaren aan belang. Steeds meer stroom in Nederland wordt opgewekt door aardgas te verbranden. Het verbranden van gas is nodig om de stroom op te wekken die de inmiddels gesloten kolencentrales voorheen voor hun rekening namen.

Overschakelen naar elektrisch koken gaat Nederland niet uit de gascrisis helpen en ook voor de CO2-uitstoot maakt de inductiekookplaat weinig verschil. ‘Voor het klimaat maakt het niet veel uit als je nu nog wat langer met je gasfornuis doet’, zegt Milieu Centraal hierover. De organisatie berekende dat koken maar 2 tot 3 procent van het gasverbruik van een huishouden uitmaakt. De bulk van het gas wordt gebruikt voor verwarming en warm water. Wie overschakelt op een een elektrische warmtepomp kan ogenschijnlijk veel gas besparen. Maar zeker als je niet tegelijkertijd veel zonnepanelen op het dak legt, is voor een warmtepomp indirect alsnog veel gas nodig.

Opwekken elektriciteit

Om stroom op te wekken wordt in Nederland immers veel gas gebruikt. Van de ruim 1.300 petajoule gas die we jaarlijks verbruiken, belandt ruim de helft als gas bij de eindgebruiker, het zogeheten ‘finaal verbruik’. Maar een groot deel, bijna 600 petajoule, komt niet door gasleidingen terecht bij huishoudens, industrie of bijvoorbeeld glastuinbouw, maar wordt gebruikt om elektriciteit op te wekken.

Als de trend van de laatste jaren doorzet, neemt het gasverbruik in elektriciteitscentrales alleen maar toe. Van 2014 tot en met 2017 was het aandeel van gas in de opwekking van elektriciteit in Nederland een stuk lager. In 2015 werd maar 42 procent van de stroom opgewekt door aardgas, inmiddels is dit 59 procent. Deze toename van het gasverbruik vond plaats terwijl gestart werd met het dichtdraaien van de gaskraan in Slochteren vanwege de aardbevingen, een van de redenen waarom de gasprijs nu ook stijgt: veel gas moet geïmporteerd worden.

Steenkool

Zes jaar geleden werd nog ruim eenderde van de elektriciteit in Nederland opgewekt door steenkool te verbranden. Dat is nu nog maar zo’n 6 procent. Het wegvallen van steenkool kan nog lang niet volledig worden opgevangen door duurzame energiebronnen als zon, wind en biomassa. In 1998 werd 2,5 procent van de stroom opgewekt uit hernieuwbare bronnen, in 2020 ruim tien keer zoveel. Het aandeel hernieuwbare energie stijgt dus snel, maar voorziet nog steeds maar in iets meer dan een kwart van de stroombehoefte in Nederland.

Alleen ‘van het gas af’ is dus niet genoeg om minder gevoelig te zijn voor prijsschokken op de gasmarkt. Dit was deze week duidelijk zichtbaar. In het kielzog van de gasprijs verdrievoudigde op de handelsmarkt ook de stroomprijs.