Het Financieel Jaarverslag staat tjokvol nieuws

Het gebrek aan interesse voor de verantwoording van de besteding van 158,3 miljard euro, de totale uitgaven van het rijk in 2006 – je kunt er makkelijk twee ABN Amro’s voor kopen – heeft naast structurele ook steeds incidentele redenen. Ik herinner me een Gehaktdag die werd overschaduwd door een gênante campagne van kabinet en fractieleiders om Nederlanders ‘ja’ te laten zeggen tijdens het referendum over de Europese Grondwet – we zeiden ‘nee’. En dit jaar is er de omstandigheid dat Balkenende-IV verantwoording moet afleggen over de prestaties van Balkenende-II én –III. Dat gaat niet van harte.

Maar toch.

In het Financieel Jaarverslag staat, onder meer, een opsomming van de doelen die de (vorige) kabinetten-Balkenende wensten te bereiken en de mate waarin ze daarin zijn geslaagd. Het gaat daarbij veelal om onderwerpen die ondanks de wisseling van de wacht interessant én actueel zijn.

Voorbeeld 1. Vroegtijdig schoolverlaten. Afhankelijk van de invalshoek kan de conclusie zijn dat het kabinet zijn doelstelling niet heeft gehaald óf dat het met de vermindering van de drop-outs de goede kant op gaat. Maar feit is dat het aantal drop-outs is gedaald van 70.500 in 2002 tot 56 duizend in 2006. Gaat de doelstelling van de vorige kabinetten – halvering van het aantal voortijdige schoolverlaters in 2010 – nu wel of niet gehaald worden?

Voorbeeld 2. De arbeidsparticipatie van ouderen was (Museumplein, afschaffen VUT, grote maatschappelijk onrust) een heet hangijzer de afgelopen jaren en is dat (krappe arbeidsmarkt, Participatietop, leeftijdsdiscriminatie op de arbeidsmarkt) nog steeds. In zijn vorige kabinetten streefde Balkenende naar toename van de arbeidsparticipatie van 55-64-jarigen tot 40 procent in 2006 en 45 procent in 2010. De doelstelling voor 2006 is ruimschoots gehaald: 41,7 procent. Handhaaft het kabinet deze doelstelling? Of mag er gezien de krappe arbeidsmarkt een paar procentpunt bovenop?

Voorbeeld 3. De nieuwe regelgeving rond arbeidsongeschiktheid was zeer ambitieus: jaarlijks mochten niet meer dan 25 duizend mensen duurzaam en volledig arbeidsongeschikt raken. Het is nog gelukt ook, om niet te zeggen dat de verwachtingen zijn overtroffen. De totale instroom in de nieuwe regelingen is lager dan 25 duizend waarvan slechts vierduizend mensen duurzaam en volledig arbeidsongeschikt zijn. Leuke vraag aan het huidige kabinet: als met het nieuwe systeem zoveel succes wordt geboekt, waarom maken jullie in het regeerakkoord dan de afspraak om een groot aantal mensen uit te sluiten van een herkeuring?

Voorbeeld 4. Het jaarverslag meldt dat de woningbouwproductie ten opzichte van 2005 in 2006 is toegenomen met 7 procent tot 79.700 woningen. Wat opvalt is het ontbreken van een harde doelstelling. Er staat namelijk ‘aanpak van de nieuwbouw’, een doelstelling die, aldus geformuleerd, niet kan mislukken. Waarom hanteert het kabinet, ook gezien de krapte op de huizenmarkt, geen kwantitatieve doelstelling terzake? En is de gerealiseerde woningbouw nu voldoende of onvoldoende om de woningnood te lenigen?

Voorbeeld 5. Rita Verdonk heeft gefaald. ‘Restrictieve toelating’ was de (niet gekwantificeerde) kabinetsdoelstelling, maar het aantal asielzoekers dat Nederland binnenkwam, is gestegen van dik 12 duizend mensen in 2005 naar dik 14 duizend mensen in 2006. Gaat het huidige kabinet een kwantitatieve doelstelling invoeren? Gericht op groei of op krimp van het aantal asielzoekers?

Minister Bos van Financiën zei bij de presentatie van het jaarverslag dat hij af wil van het ‘technocratische cijferfetisjisme’ op Verantwoordingsdag. En ook Jan van Zijl, als PvdA-Kamerlid destijds betrokken bij het opzetten van Gehaktdag, riep in NRC Handelsblad op tot politiseren: ‘Maak politiek van de aangereikte informatie’, adviseert de huidige voorzitter van de Raad voor Werk en Inkomens zijn opvolgers. Cijfers helpen enorm bij het stellen van gemene politieke vragen.