Het enige verschil: Brandon draagt kleren
AMSTERDAM - De beelden van de vastgeketende Brandon, die dinsdag naar buiten kwamen, roepen herinneringen op aan de foto van Jolanda Venema die Nederland schokte in 1988. Het zwakzinnige meisje werd door haar ouders in de instelling Hendrik van Boeijen-oord in Assen aangetroffen, terwijl ze naakt was vastgeketend aan de muur. De foto die haar vader nam van Jolanda en haar moeder, veroorzaakte een fel maatschappelijk debat over de kwaliteit van de gehandicaptenzorg.
Op het oog het enige verschil met 2011: Brandon heeft in elk geval nog kleren aan. Ook eind jaren tachtig verbaasde de politiek zich erover dat zoiets als patiënten vastketenen bestond in Nederland. Er bleken nog tweeduizend gehandicapten in vergelijkbare omstandigheden te leven. De discussie leidde onder meer tot de oprichting van het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE), dat adviseert over langdurige zorg aan zeer moeilijke patiënten. Onafhankelijke experts zouden tunnelvisie moeten voorkomen.
Ironisch genoeg is het CCE betrokken geweest bij de situatie van Brandon, precies zoals de Inspectie voor de Gezondheidszorg voorschrijft. Maar kennelijk heeft dat niet kunnen voorkomen dat 23 jaar na de foto van Jolanda Venema nog steeds mensen worden vastgeketend aan de muur.
Mariëtte Nelissen van het CCE bevestigt dat een jaar geleden advies over Brandon is uitgebracht door een team van onafhankelijke experts. Over de inhoud daarvan mag ze vanwege privacy geen uitspraken doen. 'Maar je kunt ervan uitgaan dat wij in zulke gevallen niet aanraden om de situatie te laten voortbestaan zoals die is.' Waarom er desondanks in drie jaar tijd geen verbetering is gekomen voor Brandon kan zij niet zeggen. 's Heeren Loo , de zorginstelling in Ermelo waar Brandon verbleef, was dinsdagavond niet bereikbaar voor commentaar.
De zaak is naar buiten gebracht door een begeleidster van de zorginstelling, die de schrijnende situatie niet langer kon aanzien. Zij zegt meermaals tevergeefs bij de inspectie te hebben aangeklopt. Volgens de medewerkster wordt er niet gehandeld in het belang van Brandon, omdat het personeel bang voor hem is. 'De angst regeert.'
Pas dinsdag, nadat rumoer ontstond over de uitzending van EO Uitgesproken, heeft een inspecteur een onverwacht bezoek gebracht aan 's Heeren Loo. De laatste keer dat dat gebeurde was in 2008.
Dinsdag zijn er volgens de inspectie geen misstanden geconstateerd. Volgens woordvoerster Silvie Peijper is voldaan aan de regels zoals die gelden. 'Brandon heeft niet drie jaar vastgezeten, de zaak ligt genuanceerder. Er is tussentijds geprobeerd hem meer vrijheden te geven. Maar toen heeft hij de boel kapot geslagen.'
Agnes Wolbert van de PvdA kan niet geloven dat Brandons situatie voldoet aan de eisen de wet die stelt. 'Ik geloofde mijn ogen niet bij het zien van deze beelden. Als er ook maar één ander kind in Nederland is dat in een vergelijkbare situatie leeft, is dat voor mij onacceptabel.' In een spoeddebat zal zij het kabinet ter verantwoording roepen. 'Ik wil weten wie hiervan wist en of dit vaker voorkomt. Hier zijn kinderrechten geschonden.'
Het leven van Brandon is in 2007 beschreven in een gids van een Duits-Nederlands zorgproject. De destijds 14-jarige jongen zegt dat hij in zijn hoofd twee stemmen hoort: een die vooral denkt aan schelden en kapotmaken, een ander die zegt: rustig blijven. Een begeleider hoopte toen nog dat Brandon zou kunnen meedraaien in een leefgroep, als de hulpverleners tenminste risico's nemen. 'Als we dat niet durven, kan en zal Brandon zich niet ontwikkelen.'
