Het echte Higgs-deeltje is wellicht langsgevlogen
Uit een computerspeaker in het zaaltje op het Nikhef-instituut in Amsterdam davert een ovatie. Het applaus is voor de ingenieurs die bij het Europese deeltjeslab CERN in Genève maandenlang alle reserves uit de immense LEP-versneller persten....
Met de LEP-versneller, een ondergrondse deeltjesracebaan van 27 kilometer omtrek, is dit jaar koortsachtig gezocht naar de Heilige Graal van de natuurkunde: het zogeheten Higgs-boson. Als dat deeltje bestaat, kunnen fysici eindelijk uitleggen hoe alle materiedeeltjes aan hun massa komen. Zoiets is Nobelprijs-werk.
En omdat er voor het eerst glimpen van zo'n Higgs-deeltje leken op te duiken, kregen de fysici de maand oktober extra om meer metingen te doen. Daarna zou LEP volgens plan uit de tunnels worden gesloopt om plaats te maken voor een nieuwe, krachtiger versneller: LHC. Die zou in 2005 kunnen gaan draaien.
Het is echter nog maar vrijdagochtend en voor veel Europese deeltjesfysici, ook op het Nikhef, het uur van de waarheid. In het zaaltje volgen merendeels jonge, maar gespannen gezichten de gindse presentaties vol tabellen en grafieken. Gaandeweg wordt de sfeer lacherig. Er zijn, zoveel wordt snel duidelijk, ondanks de extra maand te weinig overtuigende sporen om de ontdekking van de Higgs te claimen.
Alleen dankzij verbluffende staaltjes statistische gymnastiek staan er na anderhalf uur toch vier Higgs-achtige signalen op het scorebord. Genoeg aanleiding, vinden alle sprekers, om LEP tegen alle plannen in toch nog een jaar in bedrijf te houden. 'Als dit echt Higgs is, kunnen we hem volgend jaar claimen', vat een theoreticus samen. 'En anders zes jaar niet.'
Daarmee staat CERN-directeur Luciano Maiani voor een dilemma. Als hij LEP sloopt, kan harder bewijs voor een Higgs-deeltje pas op z'n vroegst in 2006 uit Genève komen. Terwijl binnenkort rivaal Fermilab in Chicago ook op jacht gaat. Anderzijds is de nieuwe LHC-versneller al aanbesteed, en betekent verder uitstel miljoenenclaims van aannemers.
Later in de middag wordt een aangekondigd persbericht afgelast. Op zijn vroegst dinsdag, als de onderzoeksdirecteuren vergaderen, valt het besluit of de slopers worden afbesteld. Maar mogelijk wordt dat zelfs pas december, als de lidstaten - waaronder Nederland - bijeen komen om te besluiten hoeveel deze Heilige Graal hun werkelijk waard is.
