Het coronavirus beperkt zich tot Noord-Italië, de paniek reikt tot Sicilië

Met ruim 150 besmettingen is Italië opeens de grootste corona-brandhaard van Europa geworden. Het gevolg: een bijna aan hysterie grenzende paniek. Zo is er in Milaan geen mondkapje meer te krijgen. Maar er zijn ook Italianen die zich ergeren. ‘Je merkt dat de paniek veel groter is dan dit virus verdient.’

‘We hebben ze niet meer’, ‘excuus’, ‘nee, helaas’, ‘ze zijn op’, ‘uitverkocht’, ‘finito’. De Milanese apotheker Silvio Damioli heeft er zondag een dagtaak aan: klanten teleurstellen die op zoek zijn mondkapjes en desinfecterende zeep. ‘Zijn ze er echt niet meer?’, vraagt een vrouw die amechtig een papieren zakdoekje tegen haar mond drukt. ‘Nee, ze zijn écht uitverkocht’, verzucht Damioli.

In Italië zijn ongeveer zes keer zoveel apothekers actief als in Nederland, aldus cijfers van de economische organisatie OECD – en dat was afgelopen weekeinde maar goed ook, want in vrijwel al hun zaken stonden zondag enorme rijen. Kijk naar Farmacia Diana van Silvio Damioli: in een kwartier tijd komen bijna dertig klanten binnenlopen, wat veel is gezien het tijdstip (zondagmiddag) en het feit dat er in een straal van 250 meter rondom Farmacia Diana nog vier andere apothekers zitten.

Die drukte, zegt Damioli, begon op vrijdagavond, en is een-op-een te verklaren door de aan hysterie grenzende paniek die er toen uitbrak in Italië. Oorzaak: het coronavirus.

Dat virus werd eind januari bij een Chinees toeristenechtpaar in Rome geconstateerd, maar tot vrijdag waren zij, samen met een uit Wuhan gerepatrieerde Italiaan, de enige drie gevallen in het land. Vrijdag veranderde die realiteit opeens volkomen toen bleek dat tientallen artsen, verpleegkundigen en patiënten in het ziekenhuis van Codogna, een kleine stad nabij Milaan, besmet zijn met het virus. Zij kregen het waarschijnlijk van een 38-jarige patiënt die eerder in de week werd opgenomen met een longontsteking – althans, dat dacht iedereen aanvankelijk.

Het bleek een verkeerde diagnose en sindsdien loopt het aantal besmettingen in Italië per uur verder op, met op zondagavond al meer dan 150. Daardoor is Italië in twee dagen tijd opeens de grootste corona-brandhaard van Europa geworden. Sterker nog: wereldwijd zijn er alleen in China en Zuid-Korea meer besmettingen dan hier, rondom Milaan.

Drastische maatregelen

Toen gedurende het weekend bovendien bekend werd dat een 78-jarige man in het dorpje Vò Euganeo, een 77-jarige vrouw in de provincie Lodi en nog een vrouw in de stad Crema zijn overleden aan de gevolgen van het virus, sloeg de paniek toe in Italië. Zaterdagnacht kwam het kabinet in een spoedzitting bijeen om een reeks zeer drastische maatregelen in te voeren – ‘een decreet om de gezondheid van de Italianen te beschermen’, zei premier Giuseppe Conte om vier uur zondagochtend.

Sinds zondag zijn elf steden en dorpen in het noorden volledig van de buitenwereld afgesloten; vijftigduizend mensen mogen de komende dagen niet naar school of hun werk en ook niet samenscholen. Alle wegen en spoorwegen naar dat gebied zijn afgesloten en worden gecontroleerd door de politie en, indien nodig, het leger.

Premier Giuseppe Conte beklemtoonde dat niemand in paniek moest raken. Wel moet iedereen die de afgelopen veertien dagen uit China is teruggekeerd zich melden bij een arts. Ook blijven vrijwel alle scholen en universiteiten in het noorden de komende week gesloten en werd zelfs het carnaval van Venetië, een van de grootste feesten ter wereld, zondagmiddag afgelast. Hetzelfde geldt overigens voor alle andere grote evenementen, waaronder voetbalwedstrijden uit de Serie A.

‘De meeste fans zijn het volledig eens met dat besluit’, zegt Franco Caravita, een fanatieke supporter van Internazionale, die zondag niet naar het stadion kan omdat de wedstrijd tegen Sampdoria is afgelast. ‘De gezondheid van zoveel mensen is veel belangrijker dan voetbal, dus ik ben zelf het grootste deel van de dag gewoon thuisgebleven.’

Sof voor Fashion Week

Het is zondag sowieso rustig op straat in Milaan. Barretjes blijven leeg, net als de straten en de metro’s. De mensen die zich er wel begeven, trekken hun sjaals tot ver over hun neus en mond en wassen hun handen om de haverklap met desinfecterende zeep. Burgemeester Giuseppe Sala van Milaan heeft zijn inwoners opgeroepen ‘de sociale contacten te verminderen’. Om hen daarbij te helpen, liet hij alle pubs en discotheken na zes uur ’s avonds hun deuren te sluiten.

Het gevolg: de Milanese Fashion Week, een grandioos evenement dat dit afgelopen weekend zijn hoogtepunt had moeten beleven met shows van onder anderen Armani, eindigde met een sof. In het theater waar ontwerper Laura Biagiotti zondagmiddag haar herfstcollectie wereldkundig wilde maken, stonden in plaats van modejournalisten bouwvakkers naast de catwalk om het ding te ontmantelen. Ook designer Giorgio Armani besloot alle uitnodigingen voor zijn show in te trekken.

Alleen bij de show van Dolce e Gabbana stond zondagmiddag een voorzichtige menigte. Waarom? ‘Omdat alleen zij daar echt kans loopt ziek te worden’, knikt een bezoeker naar een graatmager model dat buiten, gehuld in een kort niemendalletje, voor een groep fotografen poseert, ook al is het gewoon nog winter.

Dergelijke opmerkingen zijn zondag wel meer te horen in Milaan. De helft van de Italianen lijkt in paniek over het coronavirus, de andere helft ergert zich mateloos aan die reactie. ‘Je merkt hier in onze zaak dat de paniek veel groter is dan dit virus verdient’, zegt ook apotheker Damioli. ‘Kijk naar die mondkapjes. Iedereen wil maar mondkapjes, terwijl de meeste mensen ze helemaal niet nodig hebben.’

Overdrijven

Dat er in een half uur tijd, en ondanks het briefje dat op zijn ruit hangt waarop staat dat de mondkapjes zijn uitverkocht, toch zeker tien mensen komen informeren of er nog mondkapjes zijn, ligt volgens de apotheker vooral aan de Italiaanse neiging feiten ten kwade te overdrijven zodra de angst toeneemt. Kijk naar de manier waarop Italiaanse media over het virus berichten, zegt hij. Zo stuurden de meeste Italiaanse kranten de afgelopen twee dagen rond de twintig breaking news-pushberichten over het coronavirus naar hun abonnees.

Het gevolg: hoewel het virus zich vooralsnog tot het noorden van Italië beperkt, geldt dat niet voor de paniek. Zo waren de mondkapjes en desinfecterende zeep ook in Siciliaanse apotheken uitverkocht – hemelsbreed ongeveer net zo ver van de besmettingshaarden als Amsterdam – en kozen priesters in kerken door het hele land ervoor de hostie niet in de mond van de gelovigen te plaatsen, maar in hun hand.

‘Nee, helaas’, ‘excuses’, ‘ze zijn op’, blijft apotheker Damioli maar herhalen tegen zijn klanten. Nadat hij ook een nee heeft verkocht aan een vrouw die met een on-Italiaans tempo komt binnenlopen, en net zo snel weer koers zet naar de volgende apotheek in de straat, schudt hij geërgerd zijn hoofd. ‘Als het hier altijd zo druk was, zou ik stinkend rijk worden.’