Het blijft de net-niet-generatie

Balkenende die met een ingezonden brief de bondscoach te hulp komt, het bewijst eens te meer dat voetbal in Nederland bij tijd en wijle een maatschappelijk fenomeen van groteske proporties is - en heel wat meer dan een simpel spelletje. De afgelopen weken werden zelfs de kleinste gebeurtenissen uitvergroot en aangedikt, in een koortsaanval die zo mogelijk nog heviger was dan tijdens vorige eindtoernooien.

Weinig gebeurtenissen maken in Nederland zoveel los als de deelname van Oranje aan een EK of WK. Wie dat ontkent, moet de kijkcijfers maar eens bestuderen.

Of de kijkers aan hun trekken zijn gekomen tijdens de vijf duels van Nederland is een tweede. Met een pijnlijk gevoel van onmacht heeft de 'net niet-generatie' in Portugal nog één keer van zich doen spreken. Tegelijkertijd vielen de beoogde opvolgers stil.

De vernieuwing van de nationale ploeg vindt pas plaats ná Euro 2004, niet tijdens het toernooi zoals een half jaar geleden, na de 6-0 zege op Schotland, nog werd gehoopt. Een keuze uit luxe is het niet: nood dwingt de nieuwe bondscoach ertoe.

Woensdag formeerde bondscoach Advocaat in Lissabon een elftal met acht spelers die al bijna tien jaar lang de ruggegraat vormen van Oranje. De oude Bergkamp had er zo tussen gepast.

Van een revolutie is bij de nationale ploeg daarom nooit sprake geweest. Een kleine ingreep kostte van de negentigers alleen Kluivert en Frank de Boer hun plaats, met de aantekening dat De Boer zijn plaats heroverde, totdat een enkelblessure zijn loopbaan als international ruw onderbrak.

De jongste generatie werd in Lissabon tijdens de ongelijke strijd met de Portugezen alleen vertegenwoordigd door Robben. In de tweede helft schoof Advocaat ook Van der Vaart nog naar voren, maar de Ajacied die nog maar kort geleden als de aanvoerder van de nieuwe lichting werd beschouwd, slaagde er tijdens zijn korte optreden opnieuw niet in de veronderstelling weg te nemen dat zijn loopbaan in het slop zit.

Net zo typerend was het dat de beste speler van Oranje in Portugal de doelman was, de 33-jarige Van der Sar. Het teleurstellendst was tijdens Euro 2004 het spel van de spits die het boegbeeld van het nieuwe Oranje had moeten worden, Van Nistelrooij; niet om de hoeveelheid doelpunten, vier, maar vanwege zijn even strijdbare als onbeholpen spel.

Ook hij is de afgelopen jaren het slachtoffer van overschatting geworden, zoals zoveel Nederlandse voetballers. In dat opzicht hebben de spelers, in tegenstelling tot de coach, een bevredigende campagne achter de rug. Zo zouden ze er althans over moeten denken.

Het is te vroeg om te zeggen dat Oranje weer een 'A-merk' is geworden, zoals KNVB-directeur Kesler deed, maar vast staat dat de ploeg zich ondanks de tekortkomingen heeft gerehabiliteerd. Met 10,5 miljoen aan inkomsten heeft ook de KNVB een (financieel) succesvol EK achter de rug.

Als gevolg van de campagne zouden sponsors vernieuwde belangstelling hebben gekregen hun naam aan de grootste sportbond van Nederland te koppelen. Bovendien, zei Kesler, hebben alle geïnviteerde politici en prinsen kunnen zien hoe belangrijk de rol van het voetbal is in de Nederlandse samenleving.

Dat is ontegenzeglijk waar, maar beklijven doet de euforie nooit. Morgen, als het oranje is opgeborgen en de media tot rust zijn gekomen, zal het voetbal weer tot de gebruikelijke proporties zijn teruggebracht. Hoe vermakelijk de avonturen van Oranje in Portugal ook waren, dat is een niet geheel onaantrekkelijk vooruitzicht.