Het Binnenhof: 31 mei

Goedemiddag. Met een beroep op het verantwoordelijkheidsgevoel van alle politieke partijen begon informateur Herman Tjeenk Willink vandaag zijn onderzoek dat moet leiden tot een doorstart van de formatie.

Hier zijn uw Dagkoersen, die u uiteraard ook per e-mail kunt ontvangen. Regel het hier snel en eenvoudig.

DE FORMATIE, DAG 77
Een nieuwe start....

'Misschien', zei Herman Tjeenk Willink woensdagochtend, 'zijn we iets te snel op de toer gegaan van wie met wie. Het gaat uiteindelijk om het beleid.'

Daarom begint de nieuw ingevlogen informateur vanaf vandaag daar waar zijn voorganger 77 dagen geleden ook begon: met het zoeken naar een meerderheidscoalitie van vier partijen. Dat komt feitelijk neer op een zoektocht naar een vierde partij die VVD, CDA en D66 aan een meerderheid in beide Kamer kan helpen. De twee voornaamste opties van toen, GroenLinks en de ChristenUnie, komen dus gewoon terug op tafel, wat er tussentijds ook mag zijn voorgevallen.

En daarmee gaat ook nog even het touwtrekken door dat deze formatie sinds enkele weken beheerst: VVD en CDA aan de ene kant, trekkend aan de ChristenUnie, en D66 aan de andere kant, trekkend aan GroenLinks. Het is die strijd die nu eerst moet worden beslecht.

In hun pogingen daartoe krijgen de partijen wel te maken met een ander type informateur, zo werd vandaag duidelijk. Schippers zag zichzelf vooral als neutraal procesbegeleider en hield zich verre van inhoudelijke sturing, Tjeenk Willink maakt zijn eigen rol groter: hij roept de partijen dwingend op niet te blijven hangen in het uitvergroten van de meningsverschillen en nu over te gaan tot het zoeken naar overeenkomsten, zo zei hij op zijn eerste persconferentie.

...met een nieuw fundament...

Daarin stelt hij zich niet bescheiden op. In zijn persconferentie, die liefst een uur duurde, formuleerde hijzelf alvast de belangrijkste gespreksonderwerpen waarover men het eens zou moeten worden.

Eén: uitvoering van de klimaatakkoorden van Parijs, omdat er anders 'natuurcatastrofes' dreigen. 'De uitvoering zal veel kunnen opleveren, ook aan werk.'

Twee: de strijd tegen de groeiende tweedeling in Nederland. Tjeenk Willink verwijst naar onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau waaruit in de afgelopen jaren meerdere malen bleek dat veel sociale problemen (laag opleidingsniveau, slechte huisvesting, gezondheidsklachten) zich onevenredig hoog opstapelen bij 30 procent van de bevolking. 'Het gaat dus om veel meer dan inkomensplaatjes', aldus de informateur. 'Het gaat om erkend worden en waardig leven.'

Drie: het immigratiebeleid - de splijtzwam die eerder GroenLinks van tafel joeg. Tjeenk Willink roept op tot herbezinning en daadkracht, nu ook in de rest van Europa het denken niet stilstaat. 'Als Nederland geen eigen rol kiest, kiezen Merkel en Macron voor ons.'

Liet de informateur daarmee een politieke voorkeur doorschemeren voor de een of andere combinatie? Moeilijk te zeggen. Alle betrokken partijen staan achter 'Parijs', de strijd tegen de tweedeling staat hoog op de lijst bij GroenLinks, maar in de hang naar Europese daadkracht zal D66 zichzelf herkennen. Tjeenk Willink zelf ontkent elke vorm van vooringenomenheid: 'Alle partijen zijn mij even lief.'

...en een luisterend oor

Hoewel hij vandaag dus lang aan het woord was, is hij van plan vanaf nu vooral goed te luisteren. Dat heeft hij geleerd van alle voorgaande formaties waarbij hij betrokken was. 'Als je heel goed luistert naar mensen en ze laat vertellen wat hun probleem is, ligt daar ook vaak de oplossing.' En: 'Ik kan van alles vinden, maar zij moeten het doen.'

Tjeenk Willink beklemtoont dat hij er slechts is om de 'tussenfase' te begeleiden die tot echte onderhandelingen moet leiden. Zodra er weer een gezelschap aan tafel zit, geeft hij het stokje door. Maar op de vraag hoeveel tijd hij daarvoor denkt te nemen, hulde hij zich in nevelen: 'Je moet niet overhaasten maar je moet de tijd ook niet laten verlopen. Het is een delicaat spel met de tijd en met het urgentiegevoel. Ik ben niet van plan me te overhaasten. Tijd is de minst interessante factor.'

Tjeenk Willink begon vandaag meteen met zijn gesprekken met VVD-leider Rutte en CDA-leider Buma. Morgen zijn naar verwachting Pechtold (D66), Segers (ChristenUnie) en Klaver (GroenLinks) aan de beurt.

_{Dagkoersen is de politieke nieuwsbrief van de Volkskrant. Onze politieke redactie neemt u elke middag rond 17.00 uur mee naar het Binnenhof. De Haagse vierkante kilometer is een snelkookpan waarin een tweet in de ochtend kan uitgroeien tot een Kamerdebat in de middag en een crisis in de avond. U leest het in Dagkoersen.}

_{Wilt u deze nieuwsbrief per mail ontvangen? Meld u hier aan: volkskrant.nl/dagkoersen. Tips of opmerkingen? Mail naar haag@volkskrant.nl.}