Hervormingen Iran stranden opnieuw

Daarnaast wilde het parlement de kieswet hervormen, waardoor de Raad van Hoeders niet langer zou uitmaken wie geschikt zijn om op kandidatenlijsten te staan. In dat kader beoordeelt de raad of potentiële kandidaten in voldoende mate 'islamitisch' en van onbesproken gedrag zijn. In de prakijk wijst de raad alle kandidaten af die hem niet bevallen.

Het parlement had willen voorkomen dat de Raad van Hoeders bij de parlements- en presidentsverkiezingen in 2004 en 2005 opnieuw misbruik maakt van deze bevoegdheid. Maar de raad meent dat dit wetsvoorstel niet strookt met de islamitische wetgeving en de grondwet.

De afwijzing is een ernstige tegenvaller voor het parlement, dat de wijzigingen in de kieswet met grote meerderheid had goedgekeurd, en voor president Khatami, die zijn kiezers meer vrijheid en minder vrouwendiscriminatie had beloofd.

Tot nu toe heeft de Raad van Hoeders alle voorstellen van hervormers afgewezen. De raad bestaat uit zes hoge geestelijken die worden aangewezen door de opperste leider Khamenei en zes juristen die worden benoemd door het ministerie van Justitie, dat ook in handen is van hardliners.

In principe moeten de parlementariërs zich nu opnieuw buigen over de drie wetsontwerpen en kunnen de voorstellen pendelen tussen de raad en het parlement totdat beide partijen het eens worden. Mochten ze er niet uit komen dan is er een hogere instantie, de Raad ter Onderscheiding, die een eindoordeel moet vellen. In deze raad overheersen echter eveneens de hardliners.

Het is de vraag in hoeverre dit afwijzende oordeel van de Raad van Hoeders - dat door hervormingsgezinden als een bewijs van systematische obstructie wordt gezien - de spanningen in Iran zal doen oplopen. Er heerst grote ontevredenheid over het trage tempo van de hervormingen. In feite vinden er zelfs helemaal geen hervomingen plaats, waardoor de kiezers die op Khatami hebben gestemd zich afkeren van de politiek - en de conservatieven des te steviger in het zadel zitten.

Dat de spanning oploopt, bleek ook al uit een oproep van Khamenei van krap een week geleden. De president vroeg alle partijen zich te 'matigen' nu Iran onder internationale druk staat vanwege zijn nucleaire programma, de omstreden dood van een Iraans-Canadese journaliste, het opsluiten van journalisten en sluiten van kranten, en de toenemende onrust onder studenten.

Khatami moet zich nu ook verdedigen tegen conservatieven die hem ervan beschuldigen aansluiting te zoeken bij de VS. De Iraanse pers schreef deze week dat Teheran eind juli informeel contact heeft gezocht met Washington om na te gaan of op termijn een herstel van de verbroken betrekkingen mogelijk is. 'Dat is totaal onjuist, er is geen enkel gesprek geweest', zei Khatami gisteren.