Herstel van Bosnië wordt titanenklus

Van onze correspondent

Bart Rijs

SARAJEVO

Tijdens de ontberingen van het beleg hield het gepuzzel bij de restauratie hem overeind. Nu hangen boven zijn bureau de schetsen klaar voor de herbouw van kerken en moskeeën . Maar anders dan bij Cengics ornamenten is de wederopbouw van Sarajevo en Bosnië méér dan een zaak van het lijmen van de stukken.

Vandaag en morgen vergaderen in Parijs de landen die aan de wederopbouw van Bosnië willen bijdragen. De Wereldbank heeft becijferd dat er 8,1 miljard gulden nodig is om het herstel van Bosnië van de grond te krijgen. De schade die de oorlog heeft aangericht wordt becijferd op 41 miljard. Niet alleen steden, dorpen, bedrijven, ziekenhuizen, communicatiemiddelen en wegen zijn vernield; ook het menselijke kapitaal is danig geslonken. Veel hoog opgeleide Bosniërs hebben het land verlaten. Negentig procent van de bevolking is afhankelijk van humanitaire hulp.

De donorlanden zijn tot nu toe gul geweest met beloftes en schaars met toezeggingen. De Verenigde Staten, waar het sluitend maken van de begroting een politieke halszaak is, willen dat de Europese Unie het grootste deel van de kosten voor haar rekening neemt. 'Beloftes betekenen niets zonder concrete investeringen', waarschuwde Wereldbank-directeur O'Sullivan in Sarajevo aan de vooravond van de nieuwe conferentie.

Zelfs als de donoren ruimhartig in hun portemonnee grijpen, zal de wederopbouw moeilijk zijn. Niet alleen de oorlogsschade moet worden hersteld; tegelijkertijd moet de op het arbeiderszelfbestuur geschoeide economie van Bosnië worden hervormd. De Bosnische economie werd voor de oorlog beheerst door zeven gigantische bedrijven en drie banken, alle sociaal eigendom.

Bosnië moet nog beginnen te functioneren als staat. De Moslim-Kroatische federatie en de Servische republiek bestaan alleen op papier. De Wereldbank wil een deel van de wederopbouwhulp bestemmen voor de vorming van marktgerichte instellingen. Maar in het vredesakkoord zijn ingewikkelde grondwettelijke en politieke procedures vastgelegd die moeten voorkomen dat een van de drie etnische groepen door de andere twee wordt overheerst; het probleem is dat deze procedures de bureaucratisering in de hand werken.

De Wereldbank is van plan privé-bedrijven te steunen die werkzaam zijn in de dienstensector en de lichte industrie. Ervaringen in de voormalige communistische landen leren dat deze bedrijven het economisch herstel kunnen trekken. De autoriteiten zouden zich volgens de Wereldbank alleen moeten bemoeien met het scheppen van een gezonde macro-economische omgeving .

Voor de Bosnische autoriteiten zijn de staatsbedrijven en banken een belangrijk politiek wapen dat ze niet graag uit handen geven. Ze proberen de oude, onrendabele staatsgiganten te reanimeren. 'De giganten zijn een voorwaarde voor het opstarten van kleine bedrijven met wie ze later kunnen samenwerken', zei de Bosnische president Alija Izetbegovic onlangs op een economisch symposium.