Herintreders in de zorg melden zich niet

AL JAREN schreeuwt de gezondheidszorg om personeel. Met bonussen, lokpremies, en hogere salarissen proberen ziekenhuizen, thuiszorg en verpleeghuizen nieuwe werknemers te lokken. Ook het uitschudden van de kaartenbakken met vertrokken werkneemsters behoort tot het arsenaal van wervingsactiviteiten.

Toch begonnen overheid en sociale partners een nieuwe actie. Op 12 mei 2001 begon Hard Nodig een campagne waarbij de pensioenfondsen PGGM (zorg) en ABP (ambtenaren) hun 'slapersbestanden' zouden benaderen: 375 duizend personen die ooit in de zorg hebben gewerkt en dus pensioenrechten hebben opgebouwd maar nog niet te gelde gemaakt omdat ze nog geen 65 zijn.

Volgens onderzoek zouden er wel 36 duizend oud-verpleegkundigen en -verzorgenden jonger dan vijftig weer aan het werk willen. Als eenderde daarvan tot en met mei 2004 ook echt zou herintreden, is dat 'een behoorlijk arbeidspotentieel', schreef Hard Nodig.

Tot en met het eerste kwartaal van dit jaar gingen 138.500 brieven de deur uit. Tienduizend personen reageerden. Van hen kregen er 1575 een eerste gesprek. Er gingen 123 herintreedsters aan het werk in de zorgsector, iets meer dan een promille. Dat liep in het tweede kwartaal op naar 318.

'Je bent al blij als er een opgaande lijn is,' zegt Ed de Bruin van de vakbond De Unie Zorg en Welzijn. 'Het tempo van aanmelden versnelt langzaam', zegt zijn Unie-collega Hans de Groot, lid van de stuurgroep die verantwoordelijk is voor Hard Nodig. 'Je moet mikken op duizend herintreders aan het eind van het jaar.'

'De weg naar boven is ingeslagen', constateert Johan van der Spek, voorzitter van de stuurgroep Hard Nodig en werkzaam bij Arcares, de werkgeversorganisatie voor verpleeg- en verzorgingshuizen. In zijn sector begonnen het eerste kwartaal 43 herintreedsters dankzij Hard Nodig. 'Het project veronderstelde dat er 36 duizend mensen klaar stonden. Dat bleek niet zo te zijn.'

Jenneke van Pijpen van de Abvakabo FNV verwijt de werkgevers laksheid. 'Hun betrokkenheid moet groter. Werkgevers zijn vaak inflexibel met arbeidstijden. Je moet creatief zijn.'

Hoe kan zo'n ambitieus project als Hard Nodig zó weinig rendement opleveren? 'Op een afgegraasde markt is het moeilijk werven' zegt Van der Spek. 'Het PGGM-bestand is groot, er zitten ook ziekenhuiskoks bij. Het is een keuze voor een ongedifferentieerde benadering om dat hele bestand aan te schrijven.'

'Het is een mismatch', stelt Arcares-directeur Mariëlle Rompa. 'We zoeken vooral verzorgenden en verpleegkundigen, maar het aanbod bestaat uit laagopgeleide helpenden en ongediplomeerden.'

Hoeveel herintreedsters in de zorgsector werken, weet niemand, wel is bekend dat er jaarlijks 20 duizend personen terugkeren in de zorg. Ruim eenderde van dat aantal betreedt de arbeidsmarkt opnieuw door bemiddeling van een uitzendbureau, weet Murk Westerterp van Tempo Team Gezondheidszorg. Daarnaast ontplooien werkgevers zelf ook allerlei initiatieven. 'De zorgsector heeft last van haar eigen succes', zegt Van der Spek. 'De thuiszorg haalt jaarlijks meer dan 12 duizend personeelsleden binnen, waarvan 90 procent herintreedsters', vertelt Bas van den Dungen, directeur van de LVT, de grootste thuiszorg-werkgeversorganisatie.

Hard Nodig mag dan nog niet erg succesvol zijn, de kosten zijn niet uit de hand gelopen: PGGM en ABP kregen indertijd een half miljoen gulden voor hun mailingactiviteiten, een werkgever die een herintreedster aanneemt krijgt 1134 euro, de regio (eind dit jaar zullen er 18 van de 25 meedoen) krijgt 13.613 euro en het commerciële uitzendbureau dat de werving verzorgt, ontvangt 45.378 euro. Alles bij elkaar tot dusver nog geen 2 miljoen euro. De eventuele opleidingskosten moet de werkgever zelf voor zijn rekening nemen.

Hoe hard nodig is Hard Nodig? 'Dat moet je je blijven afvragen', zegt Van der Spek. Volgende week bespreken de projectpartners hoe ze doorgaan. Hans de Groot van De Unie is optimistisch: 'Volgens nieuwe cijfers daalt het ziekteverzuim in de zorg, en neemt het aantal studenten weer toe. Nu het met de economie minder goed gaat, zeg ik: gefeliciteerd, de zorg vaart er wel bij. Want als het slechter gaat met de economie, kiezen méér mensen voor de zorg.'