Heeft Uber zijn leven gebeterd na de dood van Mare Welkers?

Donderdag dient het hoger beroep in de zaak-Mare Welkers (22), die twee jaar geleden werd doodgereden door een Uber-chauffeur. Heeft Uber effectieve maatregelen genomen na dit dodelijke ongeluk en drie andere?

Op de ochtend van 31 maart 2017 werd Mare Welkers voor haar huis in Amsterdam-Oost doodgereden door Uberchauffeur Jasmin M. In de rechtszaak die daarop volgde, werd hem vorig jaar door het Openbaar Ministerie ‘aanmerkelijke onvoorzichtigheid’ bij het veroorzaken van dit ongeluk ten laste gelegd. Hij had een doorgetrokken streep overschreden om een stilstaande bus in te halen, was te lang links was blijven rijden. Bovendien zou hij te hard hebben gereden en niet goed hebben opgelet. Maar de rechtbank zag uiteindelijk geen verband tussen die overtredingen en de aanrijding en sprak hem vrij. Daarop ging justitie in beroep.

Tijdens de eerste rechtszaak bleek dat het ongeluk de chauffeur zwaar had getraumatiseerd. Hij sliep slecht en was depressief. Niet voor niets concludeerde Jip Welkers, de zus van Mare, na afloop dat dit een zaak was met alleen maar verliezers. Het was – en is – de familie dan ook niet zozeer om de chauffeur te doen, maar om het bedrijf waarvoor hij werkte.

De familie verweet het taxiplatform geen verantwoordelijkheid te nemen voor wat zijn chauffeurs uitspookten. Wat de familie vooral stak, was dat het bedrijf niet wilde leren van zijn fouten. ‘Een Uberchauffeur is betrokken bij een dodelijk ongeval. Los van de schuldvraag, los van het feit dat wij nooit iets van Uber hebben gehoord, doet Uber daar helemaal niets mee’, zei vader Bert Welkers destijds. ‘Wij vinden dat onacceptabel. Je zou toch mogen verwachten dat Uber zich ten minste verdiept in het ongeval en hun chauffeurs wijst op eventuele tekortkomingen of overtredingen.’

Daarvan neemt Welkers een jaar later geen woord terug. ‘Ik mis bij het Nederlandse management van Uber nog steeds het besef wat hun technologie allemaal teweegbrengt in een stad als Amsterdam.’ Veelzeggend vindt hij dat een paar maanden geleden affiches van Uber in het Amsterdamse straatbeeld verschenen waarop teksten stonden als: ‘Chauffeurs hebben alle vereiste vergunningen’. ‘Wat een gotspe’, zegt Welkers, ‘In plaats van posters ophangen waarop je zegt dat je je aan de wet houdt, moet je zorgen dat je chauffeurs dat ook echt doen.’

De familie was vorig jaar de eerste die de kritiek op Uber onder de aandacht bracht. Die kritiek komt erop neer dat de app veelal jonge chauffeurs stimuleert om te lange dagen te maken. Met rust nemen ze het daarbij vaak niet zo nauw. In het dossier van Mare bleek dat de chauffeur in de voorgaande 24 uur twee keer kort had gerust: Een keer vier uur, een keer 3,5 uur.

De kritiek vond des te meer weerklank toen later bleek dat de dood van Mare slechts de eerste was in een reeks dodelijke ongelukken waarbij Uberchauffeurs betrokken waren. In korte tijd kwamen vier mensen om het leven. Daarop leek bij Uber het roer eindelijk om te gaan.

De minimumleeftijd van chauffeurs werd verhoogd van 18 naar 21 jaar. Chauffeurs moesten minimaal een jaar rijervaring hebben en iedere chauffeur jonger dan 25 werd verplicht een cursus te volgen bij Veilig Verkeer Nederland (VVN).

Al eerder was de tijd die chauffeurs onafgebroken via de app online konden zijn beperkt. En afgelopen maand werd een ‘social charter’ tussen Uber en de gemeente Amsterdam afgesloten. Daarin werd vastgelegd dat Uber zal toetreden tot een ‘verkeersveiligheidscoalitie'. Het taxiplatform gaat bovendien het ‘Convenant veilig gebruik smartfuncties in het verkeer’ onderschrijven.

Verder is afgesproken dat ‘bij meerdere meldingen van onveilig gedrag een chauffeur de toegang tot de app kan verliezen’. Ook zal Uber data over het gebruik van de taxi-app gaan delen met de gemeente. Zodoende kan de gemeente een beter zicht krijgen op hoeveel Ubers er waar en wanneer in Amsterdam rondrijden – kennis die de gemeente tot nu toe ontbeert. En Uber is een driejarige overeenkomst met Veilig Verkeer Nederland aangegaan om samen verkeersveiligheidscampagnes op te zetten.

Maar de familie is van deze maatregelen niet onder de indruk. ‘Veel te soft’, stelt Bert Welkers. ‘Ik zie het als een charmeoffensief. Concrete maatregelen schieten tekort.’ Jip Welkers: ‘De verhoging van de leeftijd van chauffeurs is een druppel op een gloeiende plaat. Gaan er minder ongelukken plaatsvinden als je data gaat delen? En hoeveel chauffeurs haalt Uber dan van de weg wegens wangedrag?’ Uber, geconfronteerd met deze vraag, wil niets kwijt over hoe vaak chauffeurs de toegang tot de app wordt ontzegd.

Maar vooral ontbeert het charter volgens de familie ambitie. Op de eerste bladzijde van het document wordt vastgesteld dat er de afgelopen twee jaar 73 ernstige ongelukken met taxi’s in Amsterdam hebben plaatsgevonden, maar dat die informatie de gemeente momenteel ‘geen aanleiding geeft om nadere verkeersveiligheidsmaatregelen te nemen bovenop de nu geldende wet- en regelgeving.’

‘Hoe kun je als gemeente nou zoiets ondertekenen’, zegt Bert Welkers met onderkoelde woede. ‘Wat wil je daar nou mee zeggen? Dat we 73 ongelukken als een gegeven beschouwen? Als part of the game? Ik zou daar willen lezen dat ze streven naar nul ongelukken per jaar. Wat overigens ook officieel het standpunt van het kabinet is: nul verkeersdoden in heel Nederland.’

De gemeente is wel positief over het afgesloten social charter. ‘Op 29 oktober staat het eerste kwartaalgesprek met Uber gepland’, laat een woordvoerder weten. ‘Hierin worden de afspraken nagelopen en wordt gekeken hoe ver het met elke afspraak staat. Ook zullen de overeengekomen data worden gedeeld.’