Heeft de Canadese premier Trudeau gegokt en verloren door nieuwe verkiezingen te houden?

De dag waarop hij vervroegde verkiezingen aankondigde, was al een ongelukkige; dezelfde dag waarop de Taliban Kabul innamen. Sindsdien is het er nauwelijks beter op geworden voor de Canadese premier Justin Trudeau. Sterker: van de hoop om zijn succesvolle vaccinatiebeleid om te zetten in een fikse verkiezingswinst is na 36 dagen campagne vrijwel niets meer over.

Van de eerste tot de laatste campagnedag hakten alle oppositieleiders op Trudeau in waardoor zijn voorsprong in de peilingen letterlijk decimeerde tot een half procent. Afgelopen weekend kreeg hij wederom de wind van voren toen Canada uitgesloten bleek van een nieuw bondgenootschap tegen China tussen de Verenigde Staten, Australië en het Verenigd Koninkrijk.

‘Dit is een nieuw voorbeeld dat Trudeau ook niet langer serieus wordt genomen in de rest van de wereld', zei zijn belangrijkste tegenstrever, Erin O’Toole van de Conservatieven, afgelopen zaterdag.

Hoe anders was dat in 2015, toen Trudeau – zoon van een roemruchte politicus uit de jaren zestig en zeventig – de politieke arena betrad als een soort messias. Zijn hoopvolle beloften en optimistische vergezichten leverden zijn Liberal Party, die voor de komst van Trudeau 34 zetels had, een eclatante verkiezingswinst op van 184 zetels.

Onder zijn conservatieve voorganger was Canada nog uit het Kyoto-klimaatverdrag gestapt, maar dankzij Trudeau klonken er op het wereldtoneel weer inspirerende woorden vanuit Canada over nieuwe klimaatafspraken. In zijn eerste kabinet, waarvan de helft vrouw was, bleek bovendien ruimte voor iedereen: er zat een Afghaanse vluchteling bij, een Inuk (eskimo), nog een oorspronkelijke bewoner van het land, een blinde minister, een rolstoeler en twee sikhs.

Maar toen niet lang daarna het daadwerkelijke regeren begon, bleek het voor Trudeau lastig de torenhoge verwachtingen waar te maken. Hoewel zijn regering relatief veel veranderde – hij verlaagde de belastingen voor middeninkomens, legaliseerde marihuana, vergrootte het inkomen van arme gezinnen, nam duizenden Syrische vluchtelingen op en voerde een CO2-belasting in – bekritiseerden kiezers hem vooral op hetgeen hij níet deed.

Oliepijpleiding

Ze namen het hem kwalijk dat hij, ondanks beloftes daartoe, geen nieuw kiessysteem had opgetuigd, dat hij zich tijdens een corruptieschandaal schuldig maakte aan ouderwets achterkamertjesgekonkel en vooral: dat hij groen licht gaf voor een omstreden oliepijpleiding, ondanks zijn grote woorden over het klimaat (‘Canada is terug, mijn goede vrienden’, zei hij in 2015 op de klimaatconferentie in Parijs).

Het gevolg: bij de verkiezingen van 2019 verloor Trudeau zijn Kamermeerderheid waardoor hij verder moest met een minderheidsregering en sindsdien bij iedere belangrijke beslissing afhankelijk is van steun van de oppositie.

Het is aan precies die situatie waaraan Trudeau maandag een eind hoopt te maken. Sinds die verkiezingen van 2019 brak er immers een wereldwijde pandemie uit waarbij Trudeau, in de ogen van veel Canadezen, bijzonder kordaat optrad. Hij kwam met miljardensteun voor getroffen bedrijven en wist snel veel vaccins aan te schaffen waardoor de vaccinatiegraad in Canada tot de hoogste ter wereld behoort.

Het leverde Trudeau in de peilingen een fikse ‘vaccinatiebonus’ op die hem, in het geval van nieuwe verkiezingen, eindelijk zijn begeerde Kamermeerderheid zou terugbezorgen. Dus wat deed Trudeau? In plaats van de voorgeschreven twee jaar te wachten op reguliere verkiezingen, besloot hij vorige maand de stekker uit zijn eigen regering te trekken en vervroegde verkiezingen aan te kondigen. ‘We stonden achter jullie, nu is het tijd om jullie stem te laten horen’, zei hij tegen zijn volk.

Franstalige debat

Onzin, reageerden vrijwel alle oppositieleiders sindsdien. Zij hadden Trudeau immers gesteund bij vrijwel alle belangrijke beslissingen over corona dus alleen al tijdens het Franstalige debat begonnen ze in totaal dertien keer over de opportunistische aard en de algehele overbodigheid van deze verkiezingen, uitgeroepen bovendien aan de vooravond van een vierde golf. ‘U plaatst uw eigenbelang boven dat van duizenden anderen’, beet O’Toole van de Conservatieven hem toe.

Veel kiezers bleken dezelfde mening toegedaan, want van Trudeau’s vaccinatievoorsprong van halverwege augustus was vrijdag, bij de laatste peilingen, vrijwel niets meer over. De kans dat hij maandag zijn begeerde kamermeerderheid binnenhaalt, is nog maar 12 procent, aldus peilers van het Canadese CBS News.

Wat gaat er maandag volgens diezelfde peilers dan wel gebeuren? Er bestaat uiteraard een kans dat de conservatieve O’Toole de verkiezingen wint en Canada binnenkort een nieuwe premier krijgt. Dan heeft Trudeau gegokt en gigantisch hard verloren. Maar het verreweg waarschijnlijkste scenario is als volgt: Trudeau wint de verkiezingen maar haalt te weinig stemmen voor een Kamermeerderheid, waardoor hij, na een campagne waarin de hele oppositie hamerde op de overbodigheid van deze verkiezingen, opnieuw premier wordt van een minderheidsregering en er eigenlijk geen snars verandert in Canada.