Column
Hebben punkeconomen ongelijk?
Eind 1976 bracht de punkgroep Sex Pistols hun single Anarchy in the UK uit. Het leidde tot een opleving van het anarchistisch denken waar behalve de anarchopunk ook de anarcho-economie op meeliftte. Een van de anarcho-economen (of punkeconomen) was de Amerikaan Walter Block. Die schreef in 1978 dat de rente nooit negatief zou kunnen worden. 'De reden is niet dat het volgens de economische theorie niet zou kunnen. Het ligt besloten in de menselijke natuur.'
Anarcho-economen keren zich tegen elke vorm van overheidsgezag (geen Rutte, Obama, Poetin en Europese Commissie meer) en elke vorm van belastingheffing. Alle openbare diensten zullen door de markt moeten worden geleverd. Wegen worden aangelegd door de bewoners die daaraan wonen. De persoonlijke veiligheid wordt verzorgd door verzekeraars die inboedelverzekeringen verkopen.
Block is inmiddels ver in de zeventig. Het is twijfelachtig of er onder jongeren nog veel aanhangers zijn van het anarchokapitalisme, hoewel de anarchopunk nog steeds schijnt te floreren. Maar zijn stelling is ontkracht. 'Negatieve renten zijn er nu overal', kopte de Financial Times. 'Van Japan tot aan Europa.' Er zijn dagen geweest dat driekwart van alle verhandelde staatsobligaties op de financiële markten van Europa een negatief rendement hadden. En ook op bedrijfsobligaties moet soms geld worden toegelegd.
ECB-bestuurslid Benoît Cœuré suggereerde onlangs dat spaarders en beleggers er misschien maar aan moeten wennen dat van 100 euro inleg op een spaarrekening slechts 95 euro terugkomt. Niemand weet hoe negatief de rente moet worden voordat beleggers en spaarders massaal hun geld van de bank halen en in een oude sok stoppen. Sommige economen denken dat het met een rente van -0,5 procent al gebeurt, anderen pas bij een rente van -2,5 of zelfs -5 procent. Het zelf opslaan van geld is niet risicoloos, maar vaststaat dat al snel nieuwe ondernemingen ontstaan die zich daar professioneel mee gaan bezighouden. Of: overal zullen Dagobert Duck-achtige geldpakhuizen verrijzen voor pensioenfondsen en ook John de Mol en de andere Quote 500-leden. Voor jan modaal komen er kleine brandkasten.
Harvard-econoom Greg Mankiw vergeleek een negatieve rente van 10 procent met een besluit van een overheid om in één keer alle bankbiljetten waarvan het nummer eindigt op 6 ongeldig te verklaren. Omdat beleggers en spaarders risicomijdend zijn, zullen ze de gok niet wagen en zich tegen dit risico indekken. Dat zal leiden tot nieuwe verzekeringsproducten. Naast risicovolle beleggingen met een positief rendement komen er risicomijdende verzekeringsbeleggingen waarbij iedereen jaarlijks een premie betaalt in plaats van krijgt.
Of de punkeconomen moeten gelijk krijgen dat dit het menselijk bevattings-vermogen te boven gaat en de anarchie breekt uit.
Reageren? p.dewaard@volkskrant.nl
undefined
