Harder rijden op snelweg verhoogt kans op dodelijk ongeval
De kans dat er doden vallen bij een groot ongeval op de snelweg neemt toe naarmate de maximumsnelheid hoger is. Op 130-km-wegen vielen één of meer dodelijke slachtoffers in 10,4 procent van de ongelukken met lichamelijk letsel in 2015. Dat was 7,5 procent op wegen met een maximumsnelheid van 120. Op 100-km-wegen liep slechts 1,7 procent fataal af.
Dit blijkt uit een analyse van de Volkskrant van de door de politie geregistreerde ongelukken in de afgelopen drie jaar. Hieruit valt niet met zekerheid te concluderen dat 130-trajecten onveiliger zijn, maar wel laten de data zien dat ongelukken op trajecten met een hogere snelheidslimiet relatief vaker dodelijk aflopen. Ook in 2014 en 2013 is dit patroon waar te nemen.
Bekijk hier hoe gevaarlijk de snelweg bij u in de buurt is.
De politie verzamelt informatie over ongelukken in het 'Bestand geRegistreerde Ongevallen in Nederland' (BRON), een publiek toegankelijke database. Het bestand is niet compleet: de politie ziet veel, maar ook veel niet. De meeste echt ernstige ongelukken (met lichamelijk letsel en/of dodelijke slachtoffers) worden wel geregistreerd.
Ernstiger lichamelijk letsel
De cijfers onderschrijven de theorie dat ongelukken bij een hogere snelheid leiden tot ernstiger lichamelijk letsel. Wie 120 of 130 rijdt en op een paal of andere weggebruiker botst, moet een veel hardere klap incasseren dan wie met 100 kilometer per uur in een ongeluk terechtkomt. Of zoals de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) in 2012 constateerde: 'Naarmate de snelheid hoger is, resulteert een botsing in ernstiger letsel.'
Verkeershoogleraar Bert van Wee van de TU Delft beaamt de conclusies van de Volkskrant. 'Dit resultaat verbaast me geenszins.' Hij werkte in 2011 mee aan een onderzoek van Rijkswaterstaat naar de te verwachten effecten van de snelheidsverhoging. De kans op ongevallen én op een ernstiger afloop neemt toe, zegt hij. 'Op basis van een literatuurstudie was onze verwachting dat 1 km per uur harder rijden leidt tot 3 tot 4 procent meer kans op dodelijke ongevallen.'
'Ik voelde een enorme klap, mijn lichaam verstijfde'
Als een auto veel te hard langsrijdt, gaat het mis. Twee auto's knallen op elkaar; een vliegt door de lucht en belandt op zijn kop op het wegdek. Lees hier de reconstructie.
Duidelijke statistische verschillen
In het politieke debat over de wenselijkheid van '130' is de stelling dat harder rijden tot ernstiger letsel leidt niet eerder met statistieken onderbouwd. Uit de BRON-data blijken duidelijke verschillen. In 2015 liepen op 130-km-wegen 26 van de 250 ongelukken met fysiek letsel fataal af, op 120-km-wegen was dit het geval bij 29 van de 387 ongelukken en op 100-km-wegen bij 6 van de 352 ongevallen. In 2014 was '130' relatief even dodelijk als '120'. Het jaar daarvoor stak '130', net als in 2015, uit boven 120- en 100-km-wegen.
Rijkswaterstaat voorspelde in 2011 dat de snelheidsverhoging 'zonder maatregelen' zou resulteren in '3 tot 7 meer doden' en '17 tot 34 meer ernstig gewonden'. Toch gaf het rapport groen licht voor de invoering van '130', mits die gepaard ging met extra veiligheidsmaatregelen. Sinds 2012 is het aantal 130-km-wegen uitgebreid van 46 procent van de snelwegen tot ruim 60 procent per april dit jaar.
Meeste gevaar op de weg komt van jonge mannen
De oorzaken van ongelukken zijn talrijk, van een heftige regenbui tot whatsappen aan het stuur. Toch zijn er patronen te ontwaren in de gegevens. Lees hier de analyse.
Miljoenen voor veiligheidsmaatregelen
Om haar doelstelling van maximaal 500 verkeersdoden in 2020 te halen, trok minister Schultz van Infrastructuur tegelijkertijd miljoenen uit voor veiligheidsmaatregelen. Maar de dalende trend stagneerde in 2014 en veranderde in een stijging in 2015 (51 doden meer en een opmerkelijke piek op 130-km-wegen).
Komt het door de verhoogde snelheid? Ruim vier jaar na de feestelijke opening van de eerste 130-trajecten, blijft de minister het antwoord op die vraag verschuldigd. 'Er is geen eenduidige verklaring te geven voor de stijging van het aantal doden op de Rijkswegen', schreef ze dinsdag aan de Kamer. De SWOV en Rijkswaterstaat hebben op haar verzoek nogmaals de ongelukkendata geanalyseerd. Harde conclusies volgden daar niet uit. 'Bij het ontstaan van ongevallen spelen vele factoren een rol (zoals afleiding, alcoholgebruik, vermoeidheid, snelheidsovertredingen) en hierover is slechts beperkt informatie beschikbaar.' Het is daarom moeilijk om conclusies te trekken, stelt Schultz. 'Dit geldt ook voor de relatie met de geldende snelheidslimiet.'
Zwaardere ongevallen op snellere trajecten
Bekijk de plekken van de 2.615 ernstige ongelukken in Nederland op volkskrant.nl/kijkverder.
Motie
Wel schrijft ze dat het risico op een dodelijk ongeluk in 2015 het hoogst was voor de 130-km-wegen. Zo'n berekening ontbreekt in haar brief voor 2014 en 2013. Schultz meldt over die jaren dat het aantal doden op 130-km-wegen licht daalde, maar op wegen waar de snelheid niet was verhoogd was die daling een stuk groter.
Regeringspartij VVD diende dinsdag een motie in met het verzoek in de toekomst de oorzaken van ongelukken beter te registreren. De minister zegde toe hier werk van te maken.
