Half miljoen Nederlanders meer dan half uur onderweg naar teststraat – als ze een auto hebben

Dit blijkt uit een inventarisatie die de Volkskrant deze week heeft gemaakt van het aantal teststraten en de verspreiding daarvan over het land. ‘Wij krijgen veel verontruste telefoontjes van leden met de vraag: hoe kom ik in vredesnaam op die testlocatie?’, aldus Anbo-directeur Liane den Haan. ‘Juist omdat ze klachten hebben die duiden op corona, willen ze liever niet een buurman of familielid vragen om hen te rijden. Want dan zouden ze de chauffeur weer kunnen besmetten.’

De 25 GGD’s hebben inmiddels negentig reguliere testlocaties verspreid over het land waar volwassenen zich kunnen laten testen op het coronavirus. Uit de inventarisatie blijkt dat in stedelijke gebieden bijna iedereen (99 procent) binnen een half uur op de bestemming is. Driekwart van de Nederlanders woont op minder dan 20 minuten autorijtijd. Maar in sommige perifere dorpen op het platteland, zoals in Groningen of West-Brabant, zijn mensen langer dan een half uur onderweg naar een testlocatie.

De GGD’s bieden in het uiterste geval de mogelijkheid van thuistesten aan: daarvoor hebben ze mobiele testbrigades. Maar ze zijn daar terughoudend in, om het toch al overbelaste personeel niet nog meer onder druk te zetten.

‘In het landelijke callcenter wordt er wel enigszins op aangestuurd dat mensen op eigen gelegenheid naar de testlocatie gaan’, erkent een woordvoerder van GGD GHOR Nederland. ‘Het is eerst een beetje duwen en doorvragen: heb je echt niemand, van de kerk of in de buurt, die je kan rijden? Als ze echt niemand hebben, worden ze doorverbonden met de regionale GGD voor een oplossing op maat, zoals een thuistest of een test door de huisarts.’

Slecht bereikbaar

Het openbaar vervoer biedt vaak ook geen oplossing. Niet alleen zijn veel teststraten gelegen op bedrijventerreinen die slecht bereikbaar zijn met het ov, mensen wordt ook afgeraden om de bus of trein te pakken als ze potentiële coronaklachten hebben.

De Anbo pleit daarom voor veel meer thuistesten of de inzet van mobiele testbussen. ‘Iedereen die klachten heeft, moet zo snel mogelijk getest kunnen worden’, vindt Den Haan. ‘Maar mensen die geen auto hebben, zoals senioren en mensen met een beperking, kunnen nu niet of niet eenvoudig bij een coronateststraat komen. Dat is niet acceptabel.’

De GGD West-Brabant probeert het aantal thuistesten te vergroten door middel van een samenwerkingsverband met de thuiszorg. ‘Daarvoor worden nu protocollen gemaakt, zodat ook thuiszorgmedewerkers de bevoegdheid krijgen om thuis mensen te bemonsteren’, aldus een woordvoerder.

Onder meer in West-Brabant moeten veel mensen lang reizen naar een testlocatie. De enige coronateststraat is bij het NAC-stadion in Breda, en het alternatief, Goes in Zeeland, ligt ook niet om de hoek. Om die reden werd eerder deze maand na een corona-uitbraak gedurende anderhalve dag een tijdelijke teststraat bij de moskee in Bergen op Zoom geopend.

Forse uitbreiding

Hier komt verandering in: ook in Etten-Leur, Roosendaal en Raamsdonksveer openen testlocaties. Voor de teststraat bij het NAC-stadion wordt in verband met het begin van de voetbalcompetitie nog een alternatief gezocht. Door die forse uitbreiding groeit de capaciteit van GGD West-Brabant van 700 naar 2.300 testen per dag.

Of de lange reistijden West-Brabantse bewoners met klachten hebben afgeschrikt om zich te laten testen, is niet bekend. ‘De no show valt mee’, aldus de woordvoerder van GGD West-Brabant. Op de zevenhonderd aanmeldingen voor testen komen er misschien tien à vijftien niet. Volgens hem is de afstand ook niet zo belangrijk – vooral voor mensen die minder mobiel zijn of een verstandelijke beperking hebben moet een passende oplossing worden gezocht.

Het RIVM, dat ook veel gedragsonderzoek uitvoert in deze coronacrisis, zegt niet te weten in hoeverre de afstand tot een teststraat een rol speelt bij de beslissing van mensen om zich wel of niet te laten testen. Dat is, voor zover bekend, niet onderzocht.

Complex

Wat een acceptabele afstand is, is volgens GGD GHOR Nederland ‘een complexe vraag’. Daarbij gaat het volgens de woordvoerder niet alleen om de personeels- en verwerkingscapaciteit van de GGD’s, maar ook om de beschikbaarheid van (leegstaande) gebouwen – in de aanloop naar de winter kan er straks niet meer buiten worden getest.

‘Je hebt ook een bepaald volume nodig, anders kunnen we onze mensen niet efficiënt inzetten’, aldus de woordvoerder. ‘En locaties moeten veilig per auto bereikbaar zijn.’

Ouderenvereniging Anbo is in ieder geval blij met de nakende samenwerking tussen GGD West-Brabant en de thuiszorg om het aantal thuistesten te kunnen vergroten. Anbo-directeur Den Haan hoopt dat meer GGD-regio’s dat voorbeeld gaan volgen. ‘Thuiszorgorganisaties komen toch al vaak dagelijks bij oudere mensen thuis’, zegt ze. ‘Als hun medewerkers ook coronatesten mogen en kunnen uitvoeren, vergroot dat de laagdrempeligheid en kan iedereen straks makkelijk getest worden.’

Uit de inventarisatie van de Volkskrant blijkt dat de meeste reguliere testlocaties in Zuid- en Noord-Holland liggen, respectievelijk negentien en zeventien. Flevoland, Drenthe en Limburg tellen de minste locaties, elk drie. Daarnaast zijn er ook nog speciale testlocaties voor specifieke doelgroepen, zoals kinderen, minder mobiele personen, mensen met een beperking of personen die te voet of per fiets komen. Tevens worden bij lokale uitbraken geregeld pop-upteststraten ingericht, zoals onlangs op Terschelling en Bergen op Zoom.