Gros bedrijven moet nog beginnen met meer diversiteit in de top

Dat blijkt uit onderzoek van de Sociaal-Economische Raad (SER) dat dinsdag – op Diversity Day – wordt gepresenteerd. Vorige week nam de Eerste Kamer de wet ‘Evenwichtiger verhouding tussen mannen en vrouwen in bestuur en raad van commissarissen’ aan. In die wet, gebaseerd op een SER-advies, staat dat de raad van commissarissen van de ongeveer honderd beursgenoteerde bedrijven ten minste uit eenderde vrouwen en eenderde mannen moet bestaan. De regels gaan 1 januari aanstaande in. Een benoeming die niet aan de norm bijdraagt is nietig; de stoel blijft leeg tot eenderde van commissarissen vrouw is.

Alle andere ruim vijfduizend grotere Nederlandse bedrijven moeten ook aan de slag, maar dan op vrijwillige basis. Ze moeten zelf ‘passende en ambitieuze’ doelstellingen – dus meer dan de bestaande situatie – en streefcijfers formuleren voor de raad van bestuur, de raad van commissarissen en de subtop. Die laatste categorie wordt meegenomen omdat het de kweekvijver is voor aanstaande bestuurders en commissarissen. Passend en ambitieus betekent dat er bij bedrijven zonder vrouwen in de top ten minste een vrouwelijke commissaris of bestuurder wordt benoemd. Verder moet het streefcijfer progressief zijn en mag het niet naar beneden worden bijgesteld.

De regels gelden voor bedrijven met minimaal 40 miljoen euro omzet en 250 werknemers. Zij moeten hun plan van aanpak ‘communiceren met de buitenwereld’, zoals de SER het noemt. De bedrijven moeten ook de voortgang rapporteren. Dat ze het goeddeels zelf mogen invullen heeft als voordeel dat er per sector verschillen kunnen zijn; in de zorg zijn vrouwen voor de top makkelijker te vinden dan in pakweg de bouw.

Diversiteitsportaal

Nadeel is, zo bleek de afgelopen jaren bij het ‘wettelijk streefcijfer’ voor meer topvrouwen, dat het tergend traag kan gaan als er geen sancties zijn. Volgens SER-voorzitter Mariëtte Hamer is vooral belangrijk dat de streefcijfers en plannen van aanpak transparant zijn: er komt een database die eens per jaar openbaar wordt gemaakt. Daarin kan iedereen zien hoe ver – of achtergebleven – een bedrijf is. Aan ‘naming and shaming’ voor de achterblijvers wil Hamer niet denken. ‘Het gaat om de transparantie. Als het niet is gelukt de streefcijfers te halen, moeten bedrijven bijvoorbeeld ook aangeven waarom niet. Ik hoop vooral op ‘naming and faming’, dat de voorlopers aandacht krijgen.’

Hamer is niet geschrokken dat het gros van de bedrijven nog moet beginnen met de plannen van aanpak, terwijl de wet al bijna ingaat. ‘Het ging tot nu toe vooral over het vrouwenquotum. Dat is er nu voor de beursgenoteerde bedrijven. Voor de streefcijfers voor de andere bedrijven gaan we vanaf nu aandacht vragen. Bedrijven zullen zich nu moeten gaan voorbereiden.’

Die bedrijven, met name in het midden- en kleinbedrijf, zullen niet staan te juichen bij alweer een regelverplichting, boven op de bestaande administratieve lastendruk. Hamer: ‘Daarom gaan we ze helpen. We hebben een database vol divers talent en we zijn al een tijd bezig een ‘diversiteitsportaal’ in te richten. Daar kunnen bedrijven hun plannen van aanpak en streefcijfers op een eenvoudige manier gaan aanleveren. Dat is een belangrijke voorwaarde voor het slagen van deze wet.’

De nieuwe wet zal aanvankelijk alleen om meer vrouwen in de top gaan. Maar het SER-advies, waarvan het kabinet zegt dat het integraal moet worden overgenomen, is breder. Naast genderdiversiteit gaat dat ook over culturele diversiteit. Naast de SER zelf gaat ook het ministerie van Sociale Zaken met programma’s werken aan het stimuleren van een meer multiculturele top. Of de top van het grotere bedrijfsleven met de nieuwe wet straks inderdaad substantieel meer vrouwen en mensen met een migratieachtergrond telt, wordt over vijf jaar geëvalueerd.