Gronings villadorp ziet niks in fusie met 'stadjers'

De gemeentelijke herindeling? Jan Kedde is er 'helemaal klaar mee'. 'Al delen ze ons in bij Amsterdam. Alles wordt toch in de stad beslist. Haren wordt een buitenwijk.'

In de schaduw van de Dorpskerk komt hij bij van zijn dagelijkse fietsronde. Af een toe gaat zijn hand omhoog. De voorbijgangers: Kedde (66) kent ze.

De 'stadjers' uit Groningen, dat is heel ander volk, weet hij. Rouwdouwers. En wat gaat er gebeuren met de hondenbelasting? Groningen heeft die wel, Haren niet. Niet dat Kedde een hond heeft, maar toch. 'We hebben hier straks niets meer te zeggen.'

'Minzame buurt'

'Ingelijfd', 'opgeslokt', 'geannexeerd'. Het zijn krachttermen die je niet zou vermoeden tussen de lindebomen langs de Julianalaan, in de rietgedekte villa's aan de Molenweg of achter de witte kiezels van de opritten aan de statige Botanicuslaan.

Een 'minzame buurt', noemde W. F. Hermans 'Molendijk', waarvoor zijn oude woonplaats Haren model stond, in Onder professoren. 'Een villaparkje aan de rand van de stad, waar ook driekwart van de professoren domicilie had gekozen.' Maar nu een fusie met Groningen en Ten Boer onafwendbaar lijkt, houdt de welwillendheid op bij de gemeentegrens.

Al bijna tien jaar wordt er gesproken over een bestuurlijk huwelijk. Het netnummer 050 delen ze al, de vuilnis wordt hier opgehaald door de Milieudienst Groningen. Zo'n 1.200 Harenaren werken in de stad. Velen weten de schouwburg te vinden. Maar fuseren - dat gaat de meesten een stap te ver.

_{(Tekst gaat verder onder foto).}

Zelfstandigheid

De bevolking (19 duizend inwoners) sprak zich er tijdens een burgerraadpleging in 2014 in grote meerderheid tegen uit. Een raadsmeerderheid (D66, Gezond Verstand Haren, CDA) is inmiddels ook tegen. In de tussentijd flirtte Haren over de provinciegrens. Maar bij het Drentse Tynaarlo werd een blauwtje gelopen. Nu zet het vol in op zelfstandigheid.

Dat ziet de provincie Groningen echter niet zitten. De 23 Groninger gemeenten moeten teruggebracht worden tot zeven. Kleine gemeenten kunnen nieuwe taken op het gebied van werk en zorg niet alleen af, is de vrees. Er is een kluwen samenwerkingsverbanden ontstaan zonder democratisch toezicht. De regio kampt bovendien met problemen die zich niet aan de gemeentegrenzen houden, zoals werkloosheid en bevolkingskrimp. En veel gemeenten staan er financieel slecht voor - Haren niet in de laatste plaats.

Bijna overal verloopt het toenaderingsproces stroef. Maar Haren zet de hakken wel erg diep in de uitlopers van de Hondsrug. Men koestert het beste van twee werelden: de rust en ruimte van het dorp, het werk en de voorzieningen van de stad. Buitenplaats, geen buitenwijk.

Een gepensioneerd verpleegkundige geeft het grif toe: bijna dagelijks fietst ze op en neer over Rijksstraatweg en de Verlengde Herenweg. De Grote Markt in Groningen ligt op schootsafstand. Toch ziet de 67-jarige dame Haren het liefst zelfstandig blijven.

Maar, zegt ze, wijzend naar het nieuwe gemeentehuis dat als een molensteen om Harens nek hangt. 'Zelfs daar zijn ze het er niet over eens.' De politiek in Haren wordt al jaren verscheurd door de burentwist. De adviesindustrie had het er druk mee.

Stapels rapporten, een collegewisseling, een open overleg, een verbeterplan en bezuinigingsvoorstellen - het mocht allemaal niet baten. In juni hakte de provincie de knoop door: Haren moet fuseren. Alleen staat de gemeente financieel en organisatorisch te zwak. Saillant detail: verantwoordelijk bestuurder Patrick Brouns (CDA) woont zelf in het esdorp.

_{(Tekst gaat verder onder foto).}

Rapport

Een laatste strohalm voor het verzet kwam met een rapport van onderzoeksinstituut COELO. Dat concludeert dat Haren er financieel slecht voor staat, maar niet dusdanig dat herindeling noodzakelijk is.

De provincie kent echter geen genade. Als reactie nam een raadsmeerderheid vorige week een motie aan: over herindeling praat Haren niet langer mee. 'We hebben een krachtig signaal willen afgeven', zegt Meinard Wolters, fractievoorzitter van collegepartij Gezond Verstand Haren.

'Onverantwoord', vindt GroenLinks-fractievoorzitter Hans Sietsma. Met de voltallige oppositie heeft hij het vertrouwen in het gemeentebestuur opgezegd. 'Er moet onderhandeld worden over het behoud van voorzieningen, belastingen - zaken die voor onze inwoners van belang zijn. Nu wordt pas echt zonder ons over ons besloten.'

Morgen stelt het provinciebestuur het herindelingsontwerp vast. Dan staat het zwart op wit: Groningen, Ten Boer en Haren zijn per 1 januari 2019 één gemeente. Tot die tijd wordt Haren onder een 'zwaar toezichtsregime' geplaatst.

Terwijl het provinciebestuur beloofde dat herindeling 'van onderop' moest komen, zegt Gustaaf Biezeveld (68). Hij is de spreekbuis van het Burgercomité dat zich hardnekkig tegen de herindeling verzet. Nu ja, herindeling? 'Dit is annexatie.'

Biezeveld is gepensioneerd jurist met 42 jaar ervaring bij de overheid. 'De bevolking is hier gemiddeld hoogopgeleid en assertief. Wij laten ons niet bedotten.' Want dat steekt hem het meest: dat democratische uitingen en besluiten in de wind worden geslagen. 'We zijn echt geen Gallisch dorpje. Mensen willen serieus genomen worden.' Zelf vreest hij dat het kleinschalige karakter van Haren, Glimmen, Onnen en Noordlaren verdwijnt. 'Straks wordt Haren volgebouwd.'

Spookverhalen, vindt GroenLinks-fractievoorzitter Sietsma. 'Er wordt net gedaan alsof de dag na de herindeling mannen met motorzagen naar Haren komen. Groningen zal Haren juist koesteren. Alleen onze ambtenaren gaan naar de Grote Markt.'

Het sentiment begrijpt hij best. Maar liever kijkt hij er zakelijk naar. 'Al sinds 2007 wordt gesproken over de zwakke ambtelijke organisatie. De financiën zijn al jaren nijpend. Samenwerkingsverbanden vallen weg omdat andere gemeenten wel fuseren. Straks staat Haren er alleen voor.'

Bijna twintig ambtenaren zijn al vertrokken. Uit onzekerheid, weet Sietsma. 'Het gemeentebestuur leeft in een bubbel. Maar zelfstandigheid is een illusie. De toekomstvisie gaat voor driekwart over het verleden.