Grof geweld Poetin tegen demonstraties voor Navalny toont hoe bedreigd hij zich voelt

Die ‘tsaar’ is Poetin, die de VS beschuldigt van het ‘orkestreren’ van de protesten.

Bewusteloze demonstranten in politiebussen, machteloze arrestanten die elektroschokken toegediend krijgen en waarnemersorganisaties die spreken van martelingen op een politiebureau: president Poetins veiligheidsdiensten hebben zondag zwaarder ingegrepen tegen vreedzame demonstranten dan ooit tevoren.

Poetin kiest daarmee voor een escalatie van de repressie tegen de Russische bevolking. Maar die lijkt niet te wijken: in zeker 142 steden gingen zondag minstens zoveel mensen de straat op voor de vrijlating van oppositieleider Aleksej Navalny als een week geleden, toen de politie ook hard ingreep.

In totaal werden zondag meer dan 5 duizend mensen gearresteerd, het hoogste aantal bij een protest sinds Poetins aantreden op 31 december 1999. Het was vooral het politiegeweld dat aantoont dat Poetin zich bedreigder voelt dan ooit.

Videobeelden

Op videobeelden uit Moskou is te zien hoe demonstranten door groepjes agenten tegen stoepen geduwd worden en stroomstoten krijgen. Arrestanten in Kazan werden gedwongen om in de sneeuw op hun buik te liggen als krijgsgevangenen uit een vorige eeuw. En volgens waarnemersorganisatie OVD-Info zijn gevangen demonstranten in Vladivostok op een politiebureau gemarteld met vuurwapens en stroomstootwapens.

Op verschillende plekken trokken agenten pistolen. In Sint-Petersburg filmden mensen hoe een agent zijn wapen richtte op een groepje demonstranten. Zeven tijdszones verderop werd een man na zijn arrestatie overgebracht naar het ziekenhuis voor een spoedoperatie: volgens de man moest er een politiekogel uit zijn dij verwijderd worden.

Ook waarnemers zijn niet meer veilig. Zeker 82 Russische journalisten werden aangehouden. Een journalist in een geel pershesje kreeg tijdens zijn arrestatie schokken met een stroomstootwapen. Verscheidene andere waarnemers, onder wie de vooraanstaande politicoloog Jekaterina Schulmann, werden opgepakt.

_{Tekst gaat verder onder tweet}

Stiller dan ooit

De dag begon al met ongekende maatregelen. Poetins veiligheidsdiensten sloten zondag het hele centrum van Moskou af om een aangekondigd protest voor het hoofdkwartier van veiligheidsdienst FSB te dwarsbomen. Zeven metrostations gingen dicht, het busverkeer van de hoofdstad werd platgelegd en Ruslands beroemdste warenhuizen moesten sluiten – op de wegen en pleinen rond Poetins werkpaleis werd het stiller dan tijdens de strengste lockdowndagen.

Maar die tactiek pakte averechts uit voor het Kremlin. Leonid Volkov, een Navalny-medewerker die naar Litouwen vluchtte na massale arrestaties van zijn collega’s, verspreidde via berichtenapp Telegram nieuwe verzamelplekken aan demonstranten. Die begonnen vanaf daar aan geïmproviseerde optochten waarbij de veiligheidsdiensten de controle volledig kwijtraakten.

De optochten maakten duidelijk dat de demonstranten gesteund worden door een groot deel van de bevolking dat niet meeliep. Bewoners van flatgebouwen juichten de menigte toe vanuit hun huizen, sommigen nog met een badhanddoek om. Automobilisten moedigden de eindeloze protestsliert aan met getoeter. En om de sfeer nog wat revolutionairder te maken knalde uit luidsprekers ‘Ik wil verandering’, de soundtrack van de ineenstortende Sovjet-Unie.

‘Wij zijn hier de baas’, galmde het urenlang door Moskou. ‘Weg met de tsaar.’

Gevangenis

Enkele duizenden demonstranten bereikten zelfs bijna de gevangenis waar oppositieleider Aleksej Navalny wordt vastgehouden. Een grote politiemacht had zich daar verschanst. Blokkades van tientallen trucks en honderden agenten voorkwamen dat de demonstranten een protest begonnen voor de muren van het beruchte cellencomplex.

Ook buiten de hoofdstad leek de boosheid van de Russen gegroeid na de neergeslagen protesten van vorige week. In Siberië gingen duizenden mensen de straat op ondanks temperaturen tot 40 graden onder nul. In Vladivostok moesten agenten een achtervolging inzetten op het bevroren zee-ijs van de Amoerbaai om een eind te maken aan de grootste demonstratie in stad sinds Poetins aantreden.

De protesten van de afgelopen twee weekeinden lijken nog maar het begin. Dinsdag wacht alweer een nieuwe climax: dan hoort Navalny of hij 3,5 jaar strafkolonie krijgt omdat hij zich niet zou hebben gehouden aan de meldplicht van een voorwaardelijke celstraf – het Europees Hof van de Rechten van de Mens bestempelde het proces al als oneerlijk. Navalny’s team heeft aanhangers opgeroepen zich te verzamelen bij de rechtbank. Na dinsdag volgen andere rechtszaken tegen Navalny, waardoor hij nog eens 10 jaar strafkolonie kan krijgen, en in september staan parlementsverkiezingen op de agenda. Uitsluiting van oppositiekandidaten en vervalsing van de resultaten kan de woede onder de bevolking nog versterken.

‘Georkestreerd’

Het Kremlin houdt de Verenigde Staten verantwoordelijk voor de demonstraties – die zijn ‘georkestreerd’ door Washington, stelde het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zondag. Poetin noemde de demonstraties voor Navalny’s vrijlating eerder al ‘illegaal’ en ‘gevaarlijk’ voor ‘de stabiliteit’ van Rusland. Dat is dezelfde propagandatactiek die in buurland Belarus wordt toegepast door dictator Aleksandr Loekasjenko.

De druk op Rusland vanuit het Westen groeit. EU-buitenlandchef Josep Borrell hield het Kremlin zondag verantwoordelijk voor ‘wijdverspreide aanhoudingen en onevenredig gebruik van geweld tegen demonstranten en journalisten’. Ook Antony Blinken, de nieuwe Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, uitte zijn ongenoegen over ‘aanhoudende harde acties tegen vreedzame demonstranten en journalisten’.