Groen licht voor onderhandelingen toetreding Noord-Macedonië en Albanië tot EU

De Europese Commissie, verantwoordelijk voor de uitbreidingsonderhandelingen, adviseerde twee jaar op rij om formeel met de twee Balkanstaten in gesprek te gaan. Beide landen zijn een hervormingsproces begonnen dat volgens waarnemers ingrijpender is dan de programma’s die Centraal-Europese landen moesten invoeren voordat ze konden toetreden.

Niettemin stuitte de Commissie twee jaar achtereen op bezwaren van landen waar verdere EU-uitbreiding niet populair is: Frankrijk, Nederland en Denemarken.

Dat Nederland aarzelt bij Europese projecten verbaast steeds minder EU-partners. Maar Frankrijk kreeg scherpe kritiek nadat het land afgelopen najaar volhardde in een ‘non’ − tegen de zin in van de Commissie en de overgrote meerderheid van lidstaten.

Hoe viel dit te verenigen met de door Macron bepleite ‘strategische autonomie’ van de EU, wilden de andere landen weten. En hoe verhield zich dit tot de wens om Chinese en Russische invloeden te beperken op de Balkan?

Hervormd

Maar Macron hield vol en betoogde dat het mechanisme voor uitbreiding van de Unie moest veranderen. Dit is nu gebeurd, met als belangrijkste vernieuwing dat het uitbreidingsproces nu omkeerbaar is.

Deze vernieuwing, gekoppeld aan een waslijst eisen aan de twee landen, bood de nee-zeggers voldoende om hun blokkade op te geven: tegen de sceptici in eigen land kunnen ze nu zeggen dat definitieve besluiten over uitbreiding nog vele jaren van ons af liggen en dat de EU nu instrumenten heeft om op een later tijdstip alsnog aan de rem te trekken. De EU-ministers van Buitenlandse Zaken besluiten dinsdag dat de onderhandelingen door mogen gaan.

Ook het groene licht deze week betekent niet de formele aftrap voor uitbreidingsonderhandelingen. Die komt pas tijdens een Intergouvernementele Conferentie (IGC) en deze kan inzake Albanië wat Nederland betreft pas plaatsvinden ‘als het kabinet heeft vastgesteld dat er voldoende verdere vooruitgang is geboekt’ bij de eerder vastgestelde criteria.

Ja, mits

Adia Sakiqi, de Albanese ambassadeur in Nederland, stelt verheugd vast dat Nederland de afgelopen maanden zijn standpunt heeft gewijzigd van een ‘nee’ naar het Duitse ‘ja, mits’. ‘En al die voorwaarden vinden we niet erg, omdat we dat proces van diepgaande hervormingen al zijn begonnen.’ Ze wijst erop dat vooral Duitsland en de Verenigde Staten daarbij grote hulp bieden, ook en vooral op justitiegebied. Zo worden jonge aanklagers onder meer getraind in Amerika.

Ook na de formele aftrap in een IGC wacht beide landen een jarenlang durend proces van onderhandelingen. Tien jaar behoort daarbij tot de conservatieve schattingen, in realiteit kan het zo vijftien worden.

Majda Ruge, een expert van de Amerikaanse denktank Council on Foreign Relations, wijst er in Financial Times op dat EU-landen nu wel plechtig beloven om vooruitgang te laten afhangen van de resultaten in aspirant-lidstaten. ‘Dat betekent dat je landen die grote stappen hebben gezet om hervormingen door te voeren en conflicten op te lossen, echt moet belonen.’

Ruge wijst op het contrast tussen Albanië (met zijn rigoureuze hervormingsproces) en Noord-Macedonië (dat de pijnlijke naamskwestie met Griekenland oploste) en Servië − ook aspirant-lidstaat, evenals Montenegro.

‘De weg naar Europa was al niet gemakkelijk, en is nog moeilijker geworden’, concludeert Sakiqi. Toch is het een enorme opsteker voor het land dat in november door een verwoestende aardbeving werd getroffen. ‘We zitten nu in onze comfort zone: onze geschiedenis is immers altijd moeilijk geweest. Maar die hervormingen, die doen we voor onszelf.’