Grauwe pakjes sigaretten verstopt in grijze kasten: in de tabakswinkel zien ze het wel

Ook de tabakswinkels moeten sigaretten in een kast verstoppen en per 1 oktober krijgt alle tabak een merkloze verpakking. Hoe ziet de winkelier de nieuwe fase van staatssecretaris Blokhuis’ oorlog tegen het roken?

De grauwgrijze kast waarin de sigaretten moeten worden verstopt heeft ­Edwin Heijm al, als eerste van de 25 Primerawinkels in Amsterdam. Het wachten is nu op de nieuwe, merkloze pakjes die in de volgens onderzoek meest afstotelijke kleur zijn uitgevoerd: groen/bruin.

Die pakjes zonder naam, zonder de kameel of cowboy of de vertrouwde rood-witte driehoek, belanden straks in die kast. Omdat elke reclame-uiting voor rookwaar straks ook inpandig verboden is.

De zaak van Heijm draait voornamelijk op rookwaar, maar wie er straks binnenkomt ziet leesvoer, de mogelijkheid tot het maken van pasfoto’s, standaarden met ansichtkaarten en een balie­gedeelte waar al die internetbestellingen kunnen worden teruggestuurd.

Preventieakkoord

De ‘oorlog’ tegen het roken van staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) – de woordkeus is van de bewindsman zelf – krijgt snel een opvallend zichtbaar vervolg. Na de supermarkten (die dat per 1 juli uiterlijk geregeld moesten hebben) krijgen nu ook een paar duizend gespecialiseerde ‘tabak- en gemakszaken’ te maken met de wettelijke plicht rookwaar in een kast te verstoppen. Vóór 1 januari.

Eerder al, per 1 oktober, mag er door de detailhandel alleen nog maar merkloze, qua uiterlijk vrijwel uniforme tabakswaar worden betrokken. Dat geldt voor sigaretten en shag, maar later ook voor sigaren en ‘elektronische dampwaar’, zoals staatssecretaris Blokhuis vorige week bekendmaakte.

Blokhuis, bekend van het zogeheten Nationaal Preventieakkoord waarmee hij de strijdt aanbindt tegen ongezond leven (roken, alcohol, obesitas), zet zijn oorlog onverdroten voort. Maar nu zit iets anders ongezonds, covid-19, hem in de weg, zo heeft het Trimbos-instituut hem laten weten: tijdens deze coronacrisis zegt 14 procent van de rokers minder te zijn gaan roken, maar 19 procent juist méér.

Eerder deze zomer sprak het Trimbos-instituut zijn zorgen uit dat vooral jongeren moeilijk tot stoppen te bewegen zijn. Deze zomer is een nieuwe wettelijke regeling ingegaan om juist op dit vlak meer winst te boeken: per 1 augustus moeten alle onderwijsinstellingen- en terreinen rookvrij zijn.

‘Geen crimineel’

Terug naar de Primera-winkel aan de Amsterdamse Stadionweg, waar Edwin Heijm en zijn vader in 1987 de deuren openden. ‘Het eerste pakje Marlboro wat ik verkocht kostte 3 gulden 65’, herinnert Edwin Heijm zich. Nu kost zo’n pakje 8 euro. In 2023 gaat het in principe 10 euro kosten.

Heijm heeft zelf nooit gerookt. Maar hij weet nagenoeg alles van de rookwetgeving. Wat vindt hij ervan dat straks alle rookwaar in zijn winkel uit het zicht is en alle reclame verboden? ‘Het gaat het kabinet er vooral om dat kinderen niet meer gaan roken’, heeft hij begrepen. ‘Tabak is en blijft een legaal product, dus ik ben geen crimineel.’

Voor zijn feitelijke bedrijfsvoering hebben alle nieuwe regels zeker betekenis. De juist geïnstalleerde grauwgrijze kast steekt meer uit dan hij dacht, waardoor zijn bewegingsruimte achter de toonbank is afgenomen. Nu hangt er op de kastdeuren nog reclame, die moet straks weg.

Ook wordt het lastiger om snel de gevraagde sigarettenpakjes uit die kast te halen. Enig onderscheid tussen de pakjes is er amper, ze hebben allemaal die afstotelijke kleur, fout grijpen ligt op de loer. ‘Waarschijnlijk ga ik iets met stickers in de kast doen.’

De nieuwe regelgeving is zo gedetailleerd dat het verbaal reproduceren van alle voorschriften en uitzonderingsbepalingen de ademt beneemt. Heijm: ‘Wat belangrijk is: wie kan aantonen dat 75 of meer procent van de omzet komt uit tabakswaar, die hoeft weer niet aan allerlei voorschriften te voldoen.’ Althans, wat de kast betreft, niet waar het de verpakking aangaat. Neem een sigarenspeciaalzaak die louter sigaren verkoopt. Als die alle koopwaar uit het zicht moet halen, zou een bezoeker geen idee hebben wat voor winkel hij is binnengestapt.

Konvooi

Edwin Heijm ziet wel wat er allemaal van komt. Hij blijft tamelijk rustig onder de voor zijn winkel toch ingrijpende veranderingen die op stapel staan. Deze ochtend is hij in afwachting van de levering van nieuwe rookwaar. Straks komt een wagen waarin ‘voor pakweg 2 miljoen euro’ aan rookwaar ligt.

Heijm waagt zich aan een voorspelling: hoe meer de oorlog tegen roken met regelgeving wordt verscherpt, hoe groter de kans dat het in de toekomst tot ‘schermutselingen’ komt, bij wijze van spreken voor zijn zaak aan de Stadionweg.

‘Die wagens rijden nu al in konvooi. Eentje is er helemaal leeg. Voor criminelen is dit wel een markt, hoor. Dat zie je ook in de productie van illegale sigaretten. De handel is goed, de straf is laag.’