Gratis bitterballen in het Belgische deel van Baarle BE en NL_Baarle-Hertog/Baarle-Nassau_Molenstraat

Aan de witte kruisjes die hier en daar over het trottoir lopen, merk je het het snelst. De Molenstraat in Baarle-Hertog/Baarle-Nassau is een puzzel bestaande uit Belgische en Nederlandse stukjes, en de kruisjes geven de grenzen aan.

Voor alle duidelijkheid hebben de huizen ook een vlaggetje naast de voordeur. Op huisnummer 50 (met Belgische driekleur) volgt nummer 2A (met Nederlands exemplaar). ‘Onze tuinmuur is al Nederlands’, lacht Annie van Gestel (59). Ze leerde haar Belgische man kennen toen diens vader als douaneofficier in Baarle-Hertog kwam werken. Haar zus woont in Nassau, zijn broer in Hertog: allemaal binnen een straal van honderd meter.

Eén dorp, één plaatsnaambord, twee gemeenten. Een eeuwenoude aberratie, ontstaan toen de heer van Breda zich bedreigd voelde door de graaf van Holland en bescherming vroeg aan de hertog van Brabant. Die eiste in ruil de rijkste, bewoonde stukken van het dorp; de velden mochten Nederlands blijven.

Het Belgische Baarle-Hertog loopt daardoor kriskras door de Nederlandse gemeente Baarle-Nassau. Een onontwarbaar kluwen is het geworden, want achter Belgische gevels wonen ook heel wat noorderburen: 40 procent van de inwoners van Baarle-Hertog heeft de Nederlandse nationaliteit.

Wie zijn brood in de horeca of in de verkoop verdient, doet er zijn voordeel mee. De grillige grens lokt nieuwsgierige Nederlanders naar de Molenstraat, die houden van de Belgische bistro’s en de winkels die op zondag open zijn (en die bordjes in de vitrine hebben met daarop ‘Betalen met Nederlandse pinpas hier ook mogelijk!’). De toeristen slaan goedkoop bier, vuurwerk en tabak in.

Annemie Dierckx (48) staat in oranje T-shirt achter de toonbank van haar tabakswinkel. Speciaal voor haar klanten, die in hoofdzaak Nederlands zijn. ‘Want de shag is hier nog altijd anderhalve euro goedkoper, schrijf je dat wel op?’

Van de Singel, het machtsbastion van de Nederlanders, is het maar een tiental meter lopen naar het oude Belgische douanekantoor aan het begin van de Molenstraat. Vroeger een gevreesd oord voor de vele pungelaers (smokkelaars), werd het na het wegvallen van de Europese binnengrenzen een brasserie die Brussels Hof heet. Al verraden uitbundige oranje en rood-wit-blauwe versieringen deze maand wel dat de zaak een Nederlandse eigenaar heeft, die landgenoten in WK-sfeer maar al te graag bedient. Idem voor het muziekcafé aan de overkant van de straat. Dat heeft gigantische oranje voetballen voor de ramen hangen, en het spandoek: ‘Hier tijdens de Nederlandse wedstrijden: pils 1 euro, bitterballen gratis’.

De Belgische Baarlenaren? Die kunnen de Volkskrant in de kiosk tegen binnenlands tarief kopen. Of, zoals Annie van Gestel, met medeweten van de buren af en toe wat afval in hun container gooien, want de Nederlandse vuilophaaldienst is een stuk goedkoper.

Na een tiental Hollandse huizen duikt Belgisch nummer 52 op. Maja Laurijssen (41) woont met haar gezin in het laatste huis uit het Nederlandse rijtje. Veel merkte ze niet van die bijzondere ligging, tot ze haar dochtertjes een keer afhaalde van dansles en iemand de auto ramde. ‘Bleek het in Baarle-Hertog gebeurd te zijn. Dus was het een internationale aanrijding, waardoor de verzekering later uitbetaalde.’

Hertog en Nassau op een hoopje gooien? Het zou een ramp zijn voor de ‘Belse’ economie, maar – ondanks honderden jaren samenwonen – ook op cultuurverschillen stuiten.

Dat blijkt zelfs bij mijn bezoek aan Baarle al. Zijn spreekuur was iets uitgelopen, maar daarna trekt Belgisch burgemeester Jan Van Leuven graag tijd uit om de kloof te verduidelijken – zelfs cultuursocioloog Max Weber wordt erbij gehaald. Na een drankje en veel goede raad vertrek ik tien minuten te laat naar zijn Nederlandse collega op de Singel. ‘De burgemeester is al weg. Hij dacht dat u niet meer kwam’, zegt de loketbediende daar. Ietwat beschuldigend – die zuiderlingen ook altijd.

Sara De Sloover

BE en NL_Baarle-Hertog/Baarle-Nassau_Molenstraat