Goede zorg voor je kind in psychische nood: de Postcodeloterij van de politiek

De transitie in de Jeugdzorg heeft geleid tot willekeur en chaos, blijkt uit een uitgebreide enquête van onderzoeksjournalisten van Investico onder zorgprofessionals, verwerkt in artikelen in De Groene en het Algemeen Dagblad. Men sprak met tientallen betrokkenen: wethouders, zorgaanbieders, cliënten, juristen en adviseurs. Het riedeltje is niet nieuw. Wachtlijsten, werkdruk, nutteloze bureaucratie. Ruim de helft van de zorgprofessionals zegt hulpbehoevende kinderen niet te kunnen helpen, omdat het geld bij de gemeente 'op' is.

Ruim eenderde van de zorgprofessionals maakt mee dat huisartsen door gemeenten wordt verboden om jeugdige patiënten door te verwijzen naar een specialist. Tweederde van de ondervraagden heeft er geen vertrouwen in dat het nog goed komt. Eenvijfde van de jeugdpsychologen en kinderpsychiaters overweegt te stoppen. Het liefst heeft men de hele transitie morgen weer teruggedraaid.

Teveel gemeenten menen dat een wijkteam met mbo-4-opgeleide sociaal werkers dezelfde zorg kunnen bieden aan kinderen in psychische nood als jeugdpsychiaters, die dure medisch specialisten zijn. Alsof je een kind met een hartaandoening niet doorverwijst naar een cardioloog, maar naar een fysiotherapeut, want die kost niet zoveel. Een kind, ja.

Of je goede zorg voor je kind in psychische nood krijgt, is vergelijkbaar met de Postcodeloterij, stellen de deskundigen. Omdat gemeenten betalen (of niet) moeten jeugdhulpverleners kijken of een psychisch ziek kind wel de juiste postcode heeft. En eventjes met je zorgenkind naar een betere postcode verkassen is meestal geen optie.

Het is inderdaad een postcodeloterij, maar dan zonder trekking. Welbeschouwd is de echte Postcodeloterij eerlijker dan de willekeur van het huidige jeugdhulpsysteem. Dat spreekt cynisch tot mijn verbeelding.

Ik zie een tv-format voor me. Jeugdzorg per toerbeurt aan de gelukkige buurt die hem wint. Tranentrekkende reality-tv voor gewoon normaal Nederland, van het slag Hart in Aktie. Het komt de participatiesamenleving ongetwijfeld ten goede. Caroline Tensen bouwt de spanning op van het beslissende moment. Tromgeroffel. Zongebruind en immer kek geschoeid grabbelt wie anders dan minister Hugo de Jonge naar wat briefjes met postcodes uit een grote ton. Niet veel later staat Gaston Starreveld met een bos bloemen voor de deur van een geluksvogel. 'Gggóeiemiddaggg!!! Gefeliciteerd! U en de andere kinderen uit deze buurt krijgen dit jaar jeugdhulp!' Een overdonderde moeder van een autistische puber met oncontroleerbare woedeaanvallen, al een half jaar op de wachtlijst omdat het geld in haar gemeente op was, slaat de hand voor de mond. 'Mooi hè', vervolgt Gaston. 'Nu krijgt uw zoon dit jaar gewoon therapie. Hoeft u zich even geen zorgen te maken dat hij uit huis geplaatst wordt. En kunt u weer een tijdje rustig herstellen van uw burn-out.' Hij pinkt een traantje weg. Zoveel geluk heeft hij niet meer uitgedeeld sinds, wat was het, hij aan de deur klopte met een cheque van 2 miljoen?

Dat je een kind met een beperking of psychische stoornis hebt, is natuurlijk al een lot uit de postcodeloterij van het leven dat je anderen niet toewenst. Je leven staat op zijn kop. Je neemt afscheid van de stiekeme dromen, voor je kind en voor jezelf.

Je weet dat hoe vroeger en intensiever therapie beschikbaar is, hoe beter toegerust je kind zal zijn voor een buitenwereld die voor hem of haar altijd groot en boos zal blijven, ook lang nadat jij je laatste adem hebt uitgeblazen. Je weet dat je ouderlijke zorgende rol nooit uitgespeeld zal zijn, en hoopt dat als jij dat niet meer kan, een liefdevolle samenleving de zorg op zich neemt.

Maar als je eenmaal de juiste zorg hebt kunnen regelen en het idee hebt dat jij en je kwetsbare kind er niet alleen voor staan, begint een fase van nieuw evenwicht. Waarin je rust vindt en je laat verrassen door de geluksmomenten die het zorgen voor een kind met een beperking ook bieden. Je diepste hoop is om je kind te zien opbloeien. Zodat het ooit zelf zijn of haar kleine bijdrage kan leveren aan de wereld en gelukkig is. Want achter die beperking is het een prachtig mensje.

Er moet urgent ingegrepen worden in dit ontspoorde stelsel. Vervelend, maar soms moet je omkeren als je een verkeerde afslag hebt genomen. Er moet geld bij, en het lijkt voor de hand liggend dat het Rijk een deel van de jeugdhulp weer centraler organiseert.