'Goede burl klinkt geil en boos'

OTTERLO - Fiepen en rochelen

Ree en damhert manifesteren zich tijdens de voortplantingstijd lang niet zo vocaal als hun grote neef het edelhert. Vanaf eind oktober produceren opgewonden damhertmannetjes een kuchend/rochelend geluid dat wat weg heeft van een brommer die niet goed wil starten, een zwakke afspiegeling van de galmende oerbrul van het edelhert. Reebokken blaffen, alsof iemand zijn keel schraapt. Opvallender is het zogeheten fiepen, het klaaglijke gepiep dat een bronstige reegeit eind juli maakt om mannetjes op haar attent te maken. Er zijn allerhande 'reeën-fieps' - fluitjes en andere apparaatjes - op de markt die dit geluid imiteren om de dieren te lokken.

Boswachter Henk Ruseler van Het Nationale Park De Hoge Veluwe laat een paar klaaglijke blafjes horen. 'Het geluid van een hinde, dat kan ik vrij goed nadoen, maar het is wel minder spectaculair dan het burlen van een mannetjeshert.' Ruseler is de bedenker van het eerste Open Nederlands Kampioenschap Burlen: wie imiteert het best de roep van een geil edelhert.

Terwijl overal in het land dit weekeinde de aftrap plaatsvond van het culturele seizoen, maakte de Hoge Veluwe - grondlegster was begin vorige eeuw kunstmecenas Helene Kröller-Müller - zich zondag met het NK op voor de voorplantingstijd. In september komen tienduizenden natuurliefhebbers naar de Veluwe (en naar de Oostvaardersplassen en het Weerterbos) om te zien hoe het testosteron bij de edelherten door de aderen giert.

De mannetjes zijn ongedurig, met de kop omhoog slaken ze een diep, galmend oergeluid dat het midden houdt tussen dat van een loeiende stier en een brullende leeuw. Hier ben ik, viriel en bereid om te vechten voor een harem. 'Het is diep en resonerend; hoe zwaarder, hoe ouder en sterker het dier. Je moet er geilheid in horen en woede', zegt juryvoorzitter en operazanger Maarten Koningsberger op de vraag waarop hij gaat letten. 'De passie, het onderbuikgevoel, dat is belangrijk.'

De tien mannelijke deelnemers - er waren twintig inschrijvingen, maar de helft is niet komen opdagen - krijgen voor het bezoekerscentrum voor een vijfhonderd toeschouwers twee minuten om het geluid van een burlend hert zo natuurgetrouw mogelijk na te bootsen. Met de eigen stembanden, maar hulpmiddelen als horens en in elkaar geknutselde blaasinstrumenten, een zogeheten burlpijp, zijn toegestaan.

Mike Harris versterkt zijn stem alleen met zijn samengevouwen handen. Hij heeft nog nooit een burlend hert gezien, weleens een vergelijkbare wedstrijd bezocht in zijn vaderland Engeland. 'Ik vind het een grappige manier om natuur bij een breder publiek onder de aandacht te brengen.' Sinds twee jaar werkt hij als biologieleraar in Amsterdam op de international school. Met zijn gloedvolle en luide presentatie bereikt hij een derde plek.

Boswachter Ruseler heeft deze wedstrijd afgekeken van onze oosterburen. 'In de Duitstalige landen vinden deze competities veel vaker en op grotere schaal plaats. Waarschijnlijk doordat daar nog op veel meer plaatsen edelherten voorkomen en de bevolking vertrouwder is met de natuur en de jacht.' Jachtopzieners imiteren het geluid om in deze tijd van het jaar een hert uit de ondergroei te lokken, vertelt hij. 'Het leek me leuk om zo'n evenement ook eens in Nederland te organiseren, met een knipoog naar de stortvloed aan talentenjachten op televisie.'

In Duitsland is een burlwedstrijd een serieuze aangelegenheid voor overwegend mannen met groene hoedjes en traditioneel gesneden pakken. Juryvoorzitter Koningsberger heeft een bruin vilten hoedje meegenomen. 'Gekocht in Oostenrijk tegen de zon', vertelt hij. 'Dat leek me hier wel op z'n plaats, maar niemand heeft zoiets op. Ik sta ermee voor aap.'

De Nederlander neigt meer naar leutigheid: de nummer twee draagt een lederhose met klompen. Twee studenten in rokkostuum met een geweitje op hun hoofd geven zowel solo als samen een bedroevende burl ten beste. Winnaar wordt de 9-jarige Sem Rijnhout, die vol passie maar nog zonder veel testosteron in zijn koeienhoorn blaast. Trots neemt hij de wisseltrofee, een gewei, in ontvangst, en een bon voor een tentovernachting in het Nationale Park.

undefined