GGD-artsen boeken ernstig zieken in als ‘zorgpersoneel’ om hen te kunnen vaccineren

Huisartsen, GGD-artsen en oncologen worden dagelijks geconfronteerd met emotionele verzoeken om vaccins van kankerpatiënten die soms al een jaar volledig geïsoleerd leven uit angst voor corona. In Nederland staan de meeste kankerpatiënten nu niet op de lijst van medische hoog-risicogroepen. Ze krijgen daardoor nu geen voorrang in het vaccinatieschema van het ministerie van Volksgezondheid, al kan dat later mogelijk alsnog gebeuren via de griepprik-lijsten van huisartsen.

In hun wanhoop zouden inmiddels Nederlandse kankerpatiënten zijn afgereisd naar Moskou en Belgrado voor een coronavaccin. In een interview met deze krant vertelt een 53-jarige vrouw, die zelf via een GGD-arts aan het vaccin kwam, hoe andere patiënten haar in de wachtkamer van ziekenhuis Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam, vertelden over reizen waardoor ze het vaccin wisten te bemachtigen. Ook vanuit Duitsland worden ‘vaccinatietrips’ naar Moskou georganiseerd, meldt nieuwszender ARD.

Een woordvoerder van GGD-koepelorganisatie GHOR zegt ‘dat het begrijpelijk is dat een arts soms iets wil doen’ om een patiënt te helpen. ‘Maar het is niet de bedoeling. Het is niet aan ons om zelf te bepalen wie wel of niet het vaccin mag hebben.’

Empathie

‘Wij kennen ook de signalen van kankerpatiënten die het is gelukt toch al eerder een vaccin te krijgen bij de GGD’, zegt belangenbehartiger Irene Dingemans van de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). ‘Het is onbegrijpelijk dat ze daarvoor zo’n strijd moeten leveren. Vooralsnog zijn deze patiënten afhankelijk van de empathie, de barmhartigheid van een arts. En van geluk en toeval.’ Volgens haar biedt straks ook de grieppriklijst lang niet voor iedereen uitkomst, omdat veel kankerpatiënten daar niet opstaan.

Oncologen van het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis zien hoe sommige patiënten vereenzamen en soms wegglijden in depressies. ‘Het is echt zo triest wat er met kankerpatiënten gebeurt’, zegt internist-oncoloog John Haanen. ‘Deze mensen zijn zeer kwetsbaar, en dat weten ze zelf ook. Ze sluiten zichzelf op, ze isoleren zichzelf, om maar niet besmet te raken. Het duurt te lang voor zij aan de beurt komen.’

Dat het voor beleidsmakers lastig is om alle kwetsbare groepen te benoemen en voorrang te verlenen, begrijpt Haanen. ‘Als dat dan niet lukt, dan zou ik zeggen: laat het wat vrijer. Geef huisartsen en ziekenhuizen de ruimte om deze mensen te helpen. Ik zou graag al mijn patiënten vaccineren, maar we komen gewoon niet aan vaccins.’

Uitgesteld

Volgens Dingemans van NFK lijkt in het vaccinatieschema vooral gekeken te zijn naar de sterftekans door covid. ‘Andere situaties, zoals mensen die nog maar een paar jaar te leven hebben of patiënten wiens wierkankerbehandeling wordt uitgesteld in afwachting van een vaccin, zijn daar niet in meegenomen.’

Veel ernstig zieke patiënten hebben hun hoop inmiddels gevestigd op de spillagelijsten van deGGD’s. Sinds vorige week mogen de gezondheidsdiensten deze lijsten opstellen, en zo ‘schrijnende gevallen’ vaccineren met vaccin dat aan het eind van de dag over is. De GGD Limburg-Noord werkt al een maand met zo’n lijst, en vaccineerde op die manier meer dan 250 kwetsbaren.

Een paar GGD’s (Friesland, Regio Utrecht) heeft aangekondigd het voorbeeld van Limburg-Noord te volgen. Maar anderen doen dat toch niet, mede omdat zij nauwelijks vaccin zouden overhouden en met de restjes die er wél zijn eigen medewerkers willen prikken. Zo kondigden de drie Brabantse GGD’s gisteren aan geen spillagelijst te beginnen, omdat ze mensen ‘geen valse hoop’ willen geven.