'Gezondheidszorg is woonerf met veel drempels'

'We vonden elkaar in een paar minuten. Bomhoffs plannen zijn zeker geen losse flodders. Daar is het probleem te groot voor.'

CZ is betrokken bij het Bomhoff-project in de ziekenhuizen in Sittard en Heerlen. Leers ziet zorgverzekeraars niet zozeer als regisseurs in de gezondheidszorg, zoals de overheid voortdurend zegt, maar meer als zaakwaarnemer voor zijn verzekerden.

'Het verzekeringsstelsel geeft de verzekerden recht op zorg. Maar we lopen met z'n allen kapot op een structuur die in de jaren tachtig is ontwikkeld om de kosten beperkt te houden. Overal zijn hangsloten aangebracht: de ziekenhuizen zijn aan een maximumbudget gebonden, net als de verzekeraars.

'Het budget voor de specialisten heet lumpsum en heeft dezelfde functie. Daar lopen de verzekerden met hun rechten op stuk. We hebben van de gezondheidszorg een woonerf gemaakt met veel verkeersdrempels. Als je de regel loslaat dat de kosten niet mogen stijgen, kunnen een heleboel andere regels, die bedoeld zijn om de kosten te drukken, worden geschrapt.'

Dat de verzekerde meer voor de zorg gaat betalen, is volgens Leers noodzakelijk. Het alternatief is: schrappen in het brede ziekenfondspakket. 'Maar dat pakket is zo heilig als het breed is. Ik zeg tegen de inwoners van Nederland: wij hebben een goede gezondheidszorg en een fantastisch verzekeringspakket. Wij vinden het vanzelfsprekend dat nieuwe uitvindingen in het pakket worden opgenomen. Mag je dan ook niet een reële bijdrage aan de mensen vragen?

'In België zijn de eigen bijdragen driemaal hoger dan bij ons. Wij piepen hier wel erg snel. En als je de nominale ziekenfondspremie niet langer beschouwt als behorend tot de collectieve lasten, kan die in stappen omhoog van 10 procent nu naar 25 tot 40 procent van de totale kosten voor het ziekenfonds, die nu 11,5 miljard euro bedragen. Hoe je de lasten voor de gezondheidszorg over de natie verdeelt, dát moet het onderwerp zijn van een politiek debat over solidariteit.'

Aan de andere kant, de ruimte die de verzekeraars van Bomhoff krijgen, zal de zorg ook goedkoper maken, denkt Leers. 'Als je de zorgverzekeraar op de stoel van belangenbehartiger van de patiënt zet, dan moet een aantal dwaasheden uit het systeem verdwijnen. Een ziekenhuis is nu een black box. Het doet een aantal ingewikkelde, dure ingrepen, zoals hartoperaties, maar ook simpele dingen als staaroperaties, waarvoor de logistiek eenvoudiger is. Sommige dingen kunnen ergens anders gebeuren, zoals laboratoriumonderzoek.

'Het ziekenhuis heeft een brandweerfunctie. Er zijn tegenwoordig perverse prikkels in het financieringssysteem. Voor een opname krijgt een ziekenhuis meer geld dan voor een behandeling op de poli, een stimulans om de patiënt op te nemen. Als je die zaken transparanter organiseert, kun je meer doen zonder dat er extra geld nodig is. Al is het een illusie te denken dat je alle wachtlijsten kunt wegwerken door meer efficiency. Ik wou dat het waar was.'

Als de medische verrichtingen, voorlopig alleen in Zuid-Limburg, (en Groningen, het andere Bomhoff-project) worden betaald volgens het prijskaartje dat eraan hangt, heeft de verzekeraar voortaan de mogelijkheid zelf te kiezen, denkt Leers.

'Dan kan ik tegen een ziekenhuis met een duur prijskaartje zeggen: als jullie overvragen, trek ik de stekker eruit. Dan ga ik gewoon naar een ander. Als zo'n ziekenhuis dan minder patiënten krijgt, doordat ik ze laat behandelen in een privé-kliniek, dan voelt het ziekenhuis dat direct in de portemonnee.'

CZ is bereid ver te gaan, maar kan zich dat financieel ook veroorloven, zegt Leers. 'We hebben een paar centen. Als het niet lukt, wat let ons dan om een leegstaand ziekenhuis op te kopen en er zelf een behandelcentrum te beginnen?'