Gezondheidstoestand Georgische oud-president Saakasjvili volgens woordvoerder kritiek

‘Bloedonderzoek van gisteren laat zien dat zijn afweersysteem niet functioneert. Zelfs iemand die bij hem in de buurt niest kan hem ziek maken’, zei woordvoerder en politieke bondgenoot Georgi Chaladze dinsdag tegen persbureau Reuters.

Chaladze bracht eerder op de dag een bezoek aan de privékliniek in Tblisi waar de 55-jarige politicus al langer wordt behandeld. Volgens hem waren medewerkers toen een bed op de IC aan het voorbereiden, maar hebben de autoriteiten daar een stokje voor gestoken omdat dat ‘wettelijke gronden voor zijn vrijlating’ zou kunnen geven.

Het hoofd van de kliniek ontkent dat zijn toestand kritiek is. Volgens de Georgische regering doet de oppositiepoliticus slechts alsof hij ziek is zodat hij vervroegd zal worden vrijgelaten. De autoriteiten arresteerden Saakasjvili op 1 oktober 2018, toen hij na acht jaar in het buitenland terugkeerde naar Georgië in een poging om de politiek in het land op te schudden. De zittende president Salome Zoerabisjvili heeft al meermaals benadrukt er niet over te peinzen om Saakasjvili gratie te geven, ook niet toen kort na zijn arrestatie zo’n 50 duizend Georgiërs met die eis de straat op gingen.

Mishandeling, hongerstaking en inadequate zorg

De gezondheidstoestand van Saakasjvili is al langer zorgelijk. Volgens zijn dokters is hij sinds zijn arrestatie ruim 40 kilo afgevallen. Kort na zijn opsluiting ging hij meermaals in hongerstaking tegen het vonnis, dat volgens hem politiek gemotiveerd is. Hij ging pas weer eten toen artsen van het gevangenisziekenhuis waarschuwden dat zijn leven in gevaar was. Een groep onafhankelijke artsen, die hem enkele maanden later onderzocht, concludeerde dat Saakasjvili ernstige neurologische stoornissen heeft opgelopen als gevolg van de hongerstakingen, foltering, mishandeling en inadequate medische zorg in de gevangenis.

Er zijn vaker berichten naar buiten gekomen die wijzen op mishandelingen zoals slaapdeprivatie en geweld. Sinds mei 2022 wordt Saakasjvili behandeld in een privékliniek in de Georgische hoofdstad Tblisi, maar zijn juridische team wil dat hij wordt overgeplaatst naar Europa of de Verenigde Staten.

Enkele maanden geleden verscheen de politicus op beeld in de rechtszaal voor een nieuwe zaak die tegen hem loopt. Vanaf het ziekenhuisbed keek een ernstig vermagerde en bleke man in de camera, nauwelijks een schim van de sterk ogende politicus van anderhalf jaar geleden.

Rode rozen

De politieke carrière van Saakasjvili laat zich het best omschrijven als een enorme achtbaan. Hij won de harten van het Georgische volk als leider van de beroemde Rozenrevolutie, waarbij hij met rode rozen in de hand een groep demonstranten voorop ging in de bestorming van het parlement. Als president gooide hij het roer van de voormalige Sovjetrepubliek om met talrijke hervormingen, een grote anti-corruptie campagne en een zeer pro-Westerse politiek. In 9 jaar tijd wist hij een enorme economische groei te bewerkstelligen, maar een aanzienlijk deel van de bevolking kon daar niet van mee profiteren.

Onder Saakasjvili verslechterden de relaties met Rusland enorm. In 2008 kwam het zelfs tot een korte oorlog, die dramatisch uitpakte voor Georgië. Ook in de binnenlandse politiek had zijn fanatieke houding een keerzijde. Toen hij oppositiepoliticus Irakli Okruashvili liet arresteren voor onder meer corruptie braken massale protesten uit. De populariteit van Saakasjvili had verder te leiden onder een aantal schandalen rondom politiek geweld en de mishandeling van gevangenen.

Gouverneur in Oekraïne

Kort na de presidentsverkiezingen van 2013, waarbij Saakasjvili geen kandidaat was, vertrok de spraakmakende politicus naar Oekraïne. Daar kreeg zijn politieke carrière een herstart tijdens de pro-Europese en anti-Russische Maidan-revolutie. De nieuwe president Petro Porosjenko bood hem vervolgens een Oekraïens paspoort en het gouverneurschap van Odessa, waar hij de strijd tegen corruptie aanging. Hij kreeg het echter al snel aan de stok met Porosjenko, die hij beschuldigde van banden met de maffia.

Intussen stapelden in Georgië de aanklachten tegen de voormalig president op. In 2018 veroordeelde de rechtbank van Tbilisi hem bij verstek tot 6 jaar cel. Datzelfde jaar verloor hij zijn Oekraïense paspoort. Omdat zijn Georgische paspoort eerder al was ingetrokken, was Saakasjvili plots statenloos. Hij dook nog één keer op in Oekraïne om een heldhaftig statement tegen Porosjenko te maken. Zijn aanhangers wisten hem uit de handen van de veiligheidsdiensten te bevrijden, waarop hij zijn toevlucht zocht in het land van zijn vrouw: Nederland.

Onder de nieuwe pro-Westerse Oekraïense president Volodymyr Zelensky was Saakasjvili weer meer dan welkom in Oekraïne en kreeg hij een baan als topadviseur. Toch besloot de kleurrijke politicus terug te keren naar Georgië, wetende dat de kans groot was dat hij opgepakt zou worden.

Russisch complot

De regerende Georgische Droom-partij is hard op weg om de erfenis van Saakasjvili ongedaan te maken. Niet alleen wil de regering de grote buur Rusland niet voor het hoofd stoten, maar ook oppressie en corruptie nemen toe. Saakasjvili had gehoopt dat de bevolking hem massaal zou steunen bij zijn heldhaftige terugkeer, maar hoewel hij nog altijd populair is, bleek dat een misrekening.

De rechtszaken tegen Saakasjvili worden met argusogen gevolgd door de Europese Unie. Georgië heeft namelijk gevraagd om toetreding, maar moet volgens de EU eerst een aantal hervormingen doorvoeren onder meer op het gebied van de rechtsstaat. Volgens Saakasjvili en zijn aanhangers zijn alle aanklachten tegen hem politiek gemotiveerd en is hij slachtoffer van een Russisch complot. De Russische president Vladimir Poetin zou hem met het oog op de Russische invloed in Georgië willen uitschakelen.

Vorige maand riep de Oekraïense president Zelensky de Georgische regering op de overplaatsing van Saakasjvili naar een buitenlands ziekenhuis toe te staan. ‘Ik doe een beroep op de mensen van Georgië, op de autoriteiten van Georgië om barmhartigheid te tonen, vooral met Kerstmis. Wat er nu met Michaïl gebeurt is wreedheid’, zei Zelensky. De advocaten van Saakasjvili benadrukken dat overplaatsing noodzakelijk is omdat hij betere zorg nodig heeft en in Georgië niet veilig is.