Gezag
HET GETUIGT van een behoorlijk zelfreinigend vermogen van het Nederlandse politieke bestel dat pijnlijke conclusies openlijk worden getrokken. Zoals trouwens ook moet worden toegejuicht dat de commissie in haar rapport vastberaden koerst op het herstel van de rechtsstaat....
Iedere opsporingsactiviteit van politie en justitie moet door de rechter kunnen worden getoetst. Ook het Openbaar Ministerie hoort veel zorgvuldiger om te gaan met de rechten van burgers. Hoe groter de inbreuk die op hun (grond)rechten wordt gemaakt, des hoger moet de instantie zijn die daarvoor toestemming geeft. Het onder justitiële regie doorlaten van grote partijen drugs is uit den boze. Een overheid die in contrabande handelt, ondermijnt immers haar geloofwaardigheid en de effectiviteit van de misdaadbestrijding.
Of politiek en bestuur, justitie en politie de rechtsstaat weer op de been kunnen helpen, zal in hoge mate afhangen van de vraag of de voltallige Tweede Kamer een minimale consensus weet te bereiken over de aanbevelingen van de commissie. Wat betreft de zeer cruciale organisatorische stroomlijning van politie en justitie zal dat wel niet veel problemen opleveren. 'Geen bevoegdheid, zonder verantwoordelijkheid, geen verantwoordelijkheid zonder verantwoording', luidt hier de gulden stelregel van de commissie-Van Traa.
Maar de voorgestelde wettelijke normering van opsporingsmethoden kan nog wel op bezwaren stuiten in het parlement. Temeer omdat een van de leden van de commissie, Koekkoek van het CDA, op onderdelen pleit voor een rekkelijker standpunt. Toch steunt ook Koekkoek de gedachte dat de wildgroei van opsporingsmethoden aan banden moet worden gelegd.
Een belangrijke politieke vraag waarover kabinet, Kamer en zeker ook minister Sorgdrager zich na de publikatie van het rapport zullen moeten beraden, is of de bewindsvrouw nog wel in de positie verkeert om leiding te geven aan de onvermijdelijke sanering van het justitiële apparaat.
Het gaat nog niet eens om de fouten die Sorgdrager als minister heeft gemaakt. Die komen haar gezag natuurlijk niet ten goede. Maar gezien de Augiasstal die ze van haar voorgangers en de Kamer heeft geerfd, zijn die onvoldoende om het vertrouwen in haar op te zeggen.
Een veel groter probleem is dat de minister in haar vorige functie als procureur-generaal medeverantwoordelijk was voor de algehele malaise in het justitieapparaat. Dat is niet alleen lastig als zij straks met de Kamer in debat moet over het rapport van Van Traa. Het verzwakt ook haar positie tegenover het departement en het Openbaar Ministerie. Gezien de ernst van de crisis in het justitieapparaat legt dat een hypotheek op haar gezag die het kabinet, de coalitie noch de minister zelf zich kan permitteren.
