'Geweld is het wapen van de zwakken'

PARIJS ‘Een deel van het probleem is de afstand tussen management en werknemers. Om die te verkleinen is direct fysiek contact nodig’, zegt Claude-Emmanuel Triomphe. ‘Daarom is een videoconferentie tussen werkgevers en werknemers, zoals Continental nu wil, een schandalig voorstel.’

Triomphe is een van de twee oprichters van de in Parijs gevestigde organisatie Astrees, die onderzoek doet naar arbeidsverhoudingen in Europa.

Hoe komt het dat in Frankrijk vaak juist directeuren van buitenlandse ondernemingen het slachtoffer zijn van gijzeling?

‘Maar ook een door en door Frans bedrijf als Faurecia heeft er mee te maken. Het gaat om de communicatie. Als de echte bazen onbereikbaar zijn, dan zijn de lokale managers de dupe.’

Is de spanning in Frankrijk groter dan bij eerdere sociale conflicten?

‘Voordat ik dit onderzoeksbureau begon, was ik arbeidsinspecteur en bemiddelaar bij arbeidsconflicten. Van die tijd herinner ik me ook gijzelingen. Ze haalden zelden de media en werden ook niet als zodanig benoemd. Men zei dan dat de directeur op zijn kamer was gehouden. Het verschil is dat er nu veel voorvallen in korte tijd zijn. Anderzijds is de aandacht overdreven: we hebben niet meer dan twaalf gijzelingen gehad, Frankrijk is een groot land. Werknemers zijn zich meer bewust van het belang van de media. Ze gebruiken intensief weblogs, dat maakt de reactiesnelheid vele malen groter.’

Volgens prominente politici, zoals oud-premier De Villepin, is het klimaat in Frankrijk rijp voor een revolutie. Denkt u dat ook?

‘Voor een revolutie moet er verzet zijn, en een alternatief. Zo was het in 1968, en in 1789. Alternatieven worden nu amper geformuleerd, dus spreek ik van een revolte, een groot verzet.’

Klopt het dat extreem-links het arbeidersverzet coördineert?

‘Ze zijn in de buurt van de verzetshaarden, dat is zeker. Maar ik weiger te geloven dat ze dit alles voorbereiden en coördineren. Te gemakkelijk wordt gezegd dat de provocaties van buiten komen. Bovendien zijn de vakbonden onderling zo verdeeld, dat extreem-links daar geen greep op krijgt.’

Is er een direct verband tussen de zwakte van de bonden en het geweldsniveau van de acties?

‘Geweld is het wapen van de zwakken. De bonden zijn klein en inefficiënt. Ze hebben soms moeite hun voorstellen aanvaard te krijgen. Anderzijds scheppen bedrijven voor werknemers geen middelen om invloed uit te oefenen. Ze vragen advies, maar zijn in de uitkomsten niet geïnteresseerd.

‘Het grootste probleem is dat er geen langetermijnvisie is. Dat de auto-industrie onder druk zou komen te staan, en daarmee ook toeleveranciers als Continental, is al jaren bekend. Toch namen die bedrijven geen voorzorgsmaatregelen. Ze boden geen omscholing aan voor hun personeel. In feite is dat het nationale schandaal. Het is een vorm van traag geweld, die nu zijn weerklank vindt in de acties van de arbeiders.’

Krijgen andere landen ook te maken met hardere acties?

‘De crisis is niet voorbij, het is te vroeg voor een vergelijking. In Frankrijk zoekt men doorgaans eerst het conflict op, pas daarna wordt er onderhandeld. Het is mogelijk dat andere Europese landen een omgekeerde volgorde zullen vertonen.’

Zal het verzet van Franse werknemers straks van invloed zijn als buitenlandse bedrijven hun investeringen moeten overwegen?

‘De protesten zijn niet nieuw voor Frankrijk. Toch blijft het een belangrijk land voor buitenlandse investeerders.’

De regering reageert amper op de vele protesten. Is dat verstandig?

‘Het is de houding die Franse regeringen sinds eind jaren negentig steeds aannemen. Premier Jospin zei toen: de staat kan niet alles doen. Dat je Sarkozy in deze periode weinig hoort, is geen toeval. De regering betaalt voor het gebrek aan daadkracht van de voorgangers, maar doet het zelf niet veel beter: een visie op de lange termijn ontbreekt. Want Frankrijk mag dan iets beter standhouden dan de buurlanden, de kans is groot dat het herstel ook trager zal zijn.’