Geweld in Zaïre dijt in alle richtingen uit

AFP, AP, Reuter

GOMA/NAIROBI/KINSHASA

Een woordvoerder van het Zaïrese leger zei dat Ugandese troepen zondagmiddag het stadje Beni hadden ingenomen, nadat zij eerst de grensplaats Kasindi hadden veroverd. Zaiïe bereidt nu een tegenaanval voor, aldus de minister van Informatie, Boguo Bakeli.

De Ugandese minister van Defensie, Amama Mbabazi, ontkende de inval in Zaïre. Hij zei dat zijn leger alleen doelen in Zaïre heeft bestookt waar zich Ugandese rebellen zouden schuilhouden. De Ugandese staatskrant New Vision bevestigde de inval echter. Er zouden 23 rebellen zijn gedood.

De Ugandese rebellen opereren al jaren vanuit Oost-Zaïre, en de Zaïrese regering heeft hun nooit een strobreed in de weg gelegd. De afgelopen weken vielen zij herhaaldelijk Ugandese grensplaatsen aan. 'Wij zijn die bandieten spuugzat. We gaan ze afmaken', vertelde de Ugandese regionale legercommandant aan New Vision. Volgens hem worden de rebellen door Zaïre van wapens voorzien.

Zaïre ontkent dit, en beschuldigt Uganda en Rwanda er op zijn beurt van achter de opstand in Oost-Zaïre te zitten. De Ugandese president Yoweri Museveni heeft nauwe banden met de Rwandese vice-president Paul Kagame, die geldt als Rwanda's sterke man. Ook is Museveni een goede bekende van de Zaïrese rebellenleider Laurent Kabila.

Het plaatsje Beni, dat de Ugandezen zouden hebben ingenomen, ligt zo'n veertig kilometer ten noorden van de frontlijn waar de Zaïrese rebellen het Zaïrese leger steeds verder terugdringen. Volgens verscheidene berichten hebben de rebellen daar nu ook de stad Butembo ingenomen. In westelijke richting belegeren ze de stad Walikale, een van de laatste hindernissen op weg naar de strategische stad Kisangani. Bij Walikale bevinden zich volgens de VN-organisatie Unhcr 150 duizend vluchtelingen.

Ook in zuidoostelijke richting maken de Zaïrese rebellen flinke vorderingen. In de buurt van Chimanga, honderd kilometer ten zuidoosten van Bukavu, was een groot konvooi in beweging: vrachtwagens, bussen, auto's en motoren, afgeladen met zingende rebellen. Zij vertelden dat zij op weg waren naar het Kamituga-gebied. Daar, zo wordt verwacht, zullen de zich hergroeperende Hutu-milities en Zaïrese militairen het offensief trachten te stuiten. In Kamituga wordt goud en diamanten gevonden.

Intussen is de internationale hulpverlening voor de honderdduizenden vluchtelingen die zich in de regio bevinden op nieuwe problemen gestuit. De beoogde krijgsmacht was al teruggebracht van tien- tot tweeduizend. En het idee van een massale operatie in Oost-Zaïre was al vervangen door voedseldroppings vanuit de lucht.

Maar Zaïre weigert nu toestemming voor vluchten boven zijn grondgebied. Rebellenleider Kabila heeft die toestemming wel gegeven, maar wenst de aanwezigheid van buitenlandse militairen op 'zijn' grondgebied zo klein mogelijk te houden. Er worden maar groepjes van maximaal vijf soldaten toegelaten, wier taak het is de droppings te coördineren.

'We zullen droppings alleen toestaan als er zich ergens duidelijk grote concentraties vluchtelingen bevinden. Maar het blijft een stom idee', zei Kabila tijdens een persconferentie in Goma, in wat tot voor kort het paleis was van de Zaïrese president Mobutu Sese Seko. Kabila is bang dat zijn vijanden van de voedseldroppings zullen profiteren.

Ondanks al deze vertragingen heeft de internationale macht een eerste succesje geboekt. Een eerste lading hulpgoederen is inmiddels naar Tanzania gevlogen, waar in november zo'n 70 duizend nieuwe vluchtelingen zijn aangekomen.

Door alle aandacht voor Oost-Zaïre dreigde Burundi even in de vergeethoek te raken. Maar een hevig offensief van Hutu-rebellen zorgde voor hernieuwde aandacht. Volgens een woordvoerder van de rebellen van de CNDD willen de Hutu's met dit geweld laten zien dat zij nog altijd de touwtjes stevig in handen hebben in de belangrijkste vijf provincies. Het geweld bracht een nieuwe vluchtelingenstroom van duizenden vrouwen en kinderen naar Tanzania op gang.