George Maat richt zijn pijlen op RTL

RTL Nieuws slaagde er vorig jaar door de inzet van een undercoverjournalist in passages uit te zenden van een lezing van de anatoom aan de Universiteit Maastricht. Daarin werd onder meer gespeculeerd over de toedracht van de ramp met MH17, vertelde Maat over het identificatieproces en liet hij beelden zien van slachtoffers.

Minister Ard van der Steur van Justitie noemde dit 'buitengewoon ongepast en smakeloos' en haalde Maat uit het identificatieteam. Maat vond dat hij niets verkeerds had gedaan en vocht terug. Vorige week kreeg hij eerherstel: de minister bood zijn excuses aan.

Maar met RTL is de anatoom nog niet klaar. Maat heeft bij de Raad voor de Journalistiek een klacht ingediend. Deze moet een oordeel vellen over de 'huisvredebreuk' door RTL, dat zijn college op de Universiteit Maastricht in het geheim had opgenomen.

Stemmingmakerij?

Ging RTL Nieuws inderdaad over de schreef? Was hier sprake van stemmingmakerij? Eerst terug naar de bewuste uitzending en het door RTL verspreide nieuws. RTL Nieuws meldt dat 'een lid van het MH17-identificatieteam gevoelige informatie over de ramp naar buiten heeft gebracht' en dat daarbij 'foto's van verminkte lichamen en lichaamsdelen van slachtoffers' te zien zijn geweest. Daarna zijn enkele geluidsfragmenten te horen waarin Maat onder meer iets zegt over de oorzaak van de crash ('een raket'), over de slachtoffers ('niet over vele kilometers verspreid') en de zoekmissie ('ik hoop dat het stopt'). RTL Nieuws concludeert: 'Maat had geen toestemming om de presentatie te geven voor andere groepen, mocht geen uitspraken doen over zaken die buiten zijn vakgebied liggen of onderdeel zijn van het strafrechtelijk onderzoek en nabestaanden zijn niet geïnformeerd over het gebruik van de foto's.'

Was dit te stellig? Wat betreft de toestemming wel: het was Maat toegestaan deze lezing voor dit publiek te houden. Verder ligt het zo simpel niet, zegt media-advocaat Jens van den Brink van bureau Kennedy Van der Laan. 'Het feit dat daarna een discussie over Maat ontstond en de minister zo stevig reageerde, toont de relevantie van het nieuws al aan. Bovendien is het de vraag of de excuses van de minister meteen betekenen dat RTL helemaal geen relevante punten had.'

Van den Brink vindt de uitzending van RTL te verdedigen. Hij legt uit dat je als medium achteraf niet altijd gelijk hoeft te krijgen om uitzending toch te rechtvaardigen. 'De rechter zal kijken of RTL te goeder trouw heeft gehandeld. Of het achteraf ethisch is en of RTL het uiteindelijk op alle punten bij het rechte eind had, is een andere vraag.'

Pieter Klein, adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws, schreef eerder een blog over de zaak. Daarin verdedigde hij de journalistieke keuzen en viel hij Maat aan op zijn 'smaak, zorgvuldigheid en proportionaliteit'. Klein toen: 'Tegen de academici die het niet bevalt, zou ik zeggen: dien een klacht in.'

Dat heeft Maat nu gedaan. 'Ik vind het prima', reageert Klein. 'Laten we die discussie maar voeren.' Hij zegt zich de laatste dagen ook geërgerd te hebben aan de onzorgvuldige berichtgeving van media over de excuses van Van der Steur aan Maat. 'Wat daar werkelijk aan de hand was, is dat Van der Steur excuses heeft gemaakt voor zijn uitlatingen, niet voor de inhoudelijke beoordeling van de zaak.'

Er zijn fouten gemaakt

Want dat blijft volgens Klein overeind staan: de lezing was omstreden en er zijn fouten gemaakt. Maat wordt nu als slachtoffer van Van der Steur gezien. 'Maar dat is niet het hele verhaal', zegt Klein. Hoewel het een zaak van nationaal belang betrof, waren er geen duidelijke protocollen voor dit soort lezingen. 'De leiding van de politie concludeerde dat Maat buiten zijn boekje is gegaan. Er zijn nadien ook duidelijker afspraken gemaakt. Voortaan zou het een meer besloten gezelschap zijn en zou er toestemming van nabestaanden voor het tonen van foto's komen.'

Vindt Klein desondanks niet dat RTL de kwestie voorzichter had moeten benaderen? Had RTL er niet over bericht dan was de hele controverse rondom Maat niet ontstaan. Klein: 'Achteraf is er wel iets dat mij dwarszit.' Doordat minister Van der Steur direct een kwalificatie gaf aan de zaak kwam Maat in de woorden van Klein 'vol in de wind' te staan. Zonder RTL Nieuws was dat niet gebeurd. Klein: 'Die dynamiek stoort me. Dat vind ik ongemakkelijk.'

undefined

_{Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.}