George Bush 'vernietigt het weefsel van onze samenleving'

Een beetje schuw komen ze het kantoor van Imad Hamad binnengelopen. De twee Arabische studenten, in Amerikaanse slobberjeans en met een kortgeschoren hoofd, hebben net een brief van de politie gekregen. Of ze zich maar voor een 'gesprek' willen melden. Het onderwerp ligt voor de hand na de aanslagen van 11 september.

Hamad, de voorzitter van het Amerikaans-Arabische anti-discriminatie comité in Dearborn, een voorstad van Detroit, probeert de studenten gerust te stellen, maar de brief heeft hen bang gemaakt. 'Ik ben hier om te studeren, mijn familie heeft een hoop geld uitgegeven en ik wil dat zij trots op mij zijn. Maar opeens lijken de autoriteiten mij als een terrorist te beschouwen', zegt een van de studenten.

Zijn naam, land van herkomst en zelfs zijn studierichting wil hij niet kwijt. Alleen zijn leeftijd wil hij wel aangeven: 'Tussen de 20 en 25 jaar'.

De twee horen tot de vijfduizend Arabieren die op instructie van de conservatieve minister van Justitie John Ashcroft door de FBI moeten worden verhoord. Het gaat om mensen uit 'verdachte' landen die op tijdelijke visa in de VS wonen.

Officieel hoeven ze niet mee te werken en de autoriteiten hebben beloofd dat er geen 'negatieve gevolgen' dreigen voor mensen die weigeren gehoor te geven aan de oproep. 'Maar geloof jij dat?', vraagt een van de studenten.

Hij is naar Hamads organisatie gekomen om te vragen of hij een advocaat nodig heeft, maar voor zichzelf heeft hij al besloten dat hij alle vragen zal beantwoorden. 'Ik heb niets te verbergen. Ze mogen mij alles vragen', zegt hij.

Het 'Ashcroft-formulier' is het gesprek van de dag in Dearborn, waar de grootste gemeenschap van Arabische Amerikanen in de VS woont. De eerste Arabieren, meest Libanezen, vestigden zich hier al aan het begin van de vorige eeuw, aangetrokken door de lonen die Henry Ford in zijn autofabriek beloofde.

Nu wonen er ruim 30 duizend Arabieren in Dearborn, een paar winkelstraten met ertussen het meest on-Arabische landschap dat je je kunt voorstellen: kleine, witgeschilderde villa's met een 'porch', een tuintje en steevast een paar auto's voor de deur. Alleen: over het trottoir schuifelen gesluierde vrouwen, op weg naar de supermarkt, waar je dadels kunt krijgen en, voor de mannen, goedkoop vergulde waterpijpen.

Voor Arabieren moet dit een oase zijn in de dorre woestijn van de Verenigde Staten. Langs de hoofdstraat zie je haast alleen maar winkels met Arabische opschriften. Houda Fashion biedt islamitische hoofddoekjes, islamitische gebedsklokken en, we zijn uiteindelijk in de VS, baseball-petjes met het opschrift: ISLAM.

Bij 'Jawad-s Colour me beautiful'-kapperszaak zit het personeel verveeld naar de tv te kijken: Al Jazeera. Het onafhankelijke Arabische televisiestation is in Dearborn een van de voornaamste bronnen van nieuws, maar in de kapperszaak dienen de beelden uit Afghanistan alleen als achtergrond, overstemd door luide popmuziek.

De hoofdredacteur van de plaatselijke Arabische krant - The Arab American News, het grootste Arabische blad in de VS - heeft de verkeerde naam voor deze tijd: Osama. Weliswaar is zijn achternaam Siblani, maar het is toch alsof je Adolf heet tijdens de Tweede Wereldoorlog.

De eerste dagen na de aanslagen op de Twin Towers kreeg Siblani het ene na het andere bedreigende telefoontje. 'De boodschap was: Wat doen jullie, vuile Arabieren, hier? Donder op, anders rekenen we wel met je af!' Of simpeler: 'Fuck the Arabs!'

'Het was precies als na de aanslag in Oklahoma. Achteraf bleek die te zijn gepleegd door Timothy McVeigh, maar in het begin kregen wij meteen de schuld', zegt Siblani. 'Moskeeën werden beklad, Arabisch uitziende mensen werden afgetuigd en er zijn zelfs doden gevallen.' Maar in Dearborn bleven dergelijke incidenten uit. 'Er zijn hier te veel Arabieren, hier durven ze niet', verklaart Siblani het. 'Wij kunnen hier wel zelf ons eigen erf beschermen.'

Siblani, die een kwart eeuw geleden vanuit Libanon naar de VS trok, klaagt dat de meeste Amerikanen een 'clichébeeld' van hun Arabische medeburgers hebben. 'Ze denken dat we allemaal moslims zijn, maar in werkelijkheid is de meerderheid van de Arabische Amerikanen christelijk. Dearborn is toevallig een van de weinige gemeenschappen waar de moslims veruit de overhand hebben.'

Hij vindt dat de overheid het wantrouwen tegen de Arabieren aanwakkert door mensen van Arabische afkomst eruit te pikken voor verhoor. 'Minister van Justitie Ashcroft wil nu vijfduizend mensen uit Arabische landen laten verhoren, hoewel er geen enkele aanwijzing is dat ze iets hebben misdaan.' Hij vergelijkt het met de McCarthy-periode, toen talloze burgers het slachtoffer werden van een anti-communistische heksenjacht.

Siblani: 'De elfde september mag geen excuus zijn om de vrijheden waarop de Amerikanen zo trots zijn, op te doeken. De terroristen verwoestten de Twin Towers, maar de regering-Bush is bezig het weefsel van onze samenleving te vernietigen.'

De hoofdredacteur heeft geen goed woord over voor Osama bin Laden. 'Zijn opvatting van de islam is de onze niet en het Taliban-regime is achterlijk. De Taliban hebben de islamitische wetten op grove wijze geschonden.' Maar toch veroordeelt hij de militaire operatie in Afghanistan. 'De CIA heeft de Taliban zelf geschapen, vervolgens hebben ze de burgers aan die idioten en misdadigers overgelaten en tenslotte beginnen ze een oorlog tegen hen.'

In een ronkend artikel legt de Arab American News uit dat de VS allang plannen hadden Afghanistan binnen te vallen en dat de aanslagen van 11 september slechts een handig excuus voor de invasie boden. Het succes van de militaire operatie kan volgens het blad maar tot één conclusie leiden: 'Een zorgvuldige militaire planning die ruim vóór de aanslagen op het WTC en het Pentagon moet zijn begonnen.'

Siblani gelooft ook niet dat de aanslagen door Arabieren zijn gepleegd. Ook aan de echtheid van de videoband waarop Bin Laden over het onverwachte 'succes' van de aanslag opschept, twijfelt hij. 'We weten nog steeds niet wie het gedaan heeft. Arabieren? Wie zegt dat?', stuift hij op.

Siblani zegt zelf de passagierslijsten van de gekaapte vliegtuigen te hebben gezien. 'Er stond geen enkele Arabische naam op', beweert hij, maar kopieën van de lijsten heeft hij niet meer.

Dat is ook de stemming onder de gelovigen die voor het vrijdaggebed samenkomen bij de grote moskee op Dix Street. 'Het was een veel te ingewikkelde, veel te goed georganiseerde actie. Zoiets kan Osama bin Laden nooit hebben gedaan', verzekert Jamal, een jonge Amerikaan van Jemenitische afkomst.

Een andere moskeeganger weet ook zeker dat het geen moslims kunnen zijn. 'Moslims doen dergelijke dingen niet. Dat is domweg onmogelijk.' Niemand gelooft hier in de officiële lezing van de gebeurtenissen. 'Het is allemaal verzonnen. De regering heeft gewoon een nieuwe duivel nodig, zoals ze eerst Kadhafi hadden en Saddam Hussein. Nu is het Osama bin Laden', zegt een ander.

De geruchten en verzinsels die op internet de ronde doen, worden hier in de moskee herhaald als waarheden waaraan geen twijfel mogelijk is. Waarom kwamen vierduizend joden die in het World Trade Center werkten juist op 11 september niet opdagen? Of een ander gerucht: kort voor de aanslagen zou de Israëlische premier Sharon een bezoek aan New York hebben afgezegd.

'Heb je niet gehoord van die Israëli's die toen het World Trade Center ineenstortte, op het dak van een wolkenkrabber vlakbij stonden te dansen en te juichen?', vraagt Jamal. Een vriend van hem komt met een Democratische politicus op de proppen die al in juli had voorspeld dat de Amerikaanse economie in het najaar een 'zware klap' zou krijgen. 'Precies wat er is gebeurd!'

Waarom lijkt niemand hier in Dearborn te geloven dat de aanslagen door Arabieren zijn gepleegd? 'Ik weet niet of de meerderheid het niet gelooft, maar sommigen durven de gedachte gewoonweg niet toe te laten dat een moslim zo slecht kan zijn', verklaart Imad Hamad van het Amerikaans-Arabische anti-discriminatie comité het.

Er speelt volgens hem ook een ander mechanisme mee. 'Wat er thuis, in het Midden-Oosten, wordt gezegd, dat vindt hier veel meer weerklank dan wat men op de Amerikaanse tv ziet en hoort. Zo is het altijd geweest; als het in het Midden-Oosten regent, zetten ze in Dearborn de paraplu op.'

Hamad vindt het 'ongezond' dat sommigen het probleem proberen te ontkennen. 'Daar schieten we helemaal niets mee op. Het kan bovendien een argument zijn om aan onze loyaliteit te twijfelen.'

Er heerst volgens hem onder de Amerikanen van Arabische afkomst een diep wantrouwen jegens de regering. 'De Arabieren hebben altijd het gevoel gehad dat ze met een zeker wantrouwen worden bekeken en dat heeft veel kwaad bloed gezet.'

Volgens hem heeft de regering-Bush de relaties met de Arabische gemeenschap nog verder verpest door de oproep aan de vijfduizend visumhouders van Arabische afkomst. 'Hoe je het ook wendt of keert, dat is pure discriminatie. Wat zouden de VS doen als een ander land, met een beroep op de nationale veiligheid, duizenden Amerikaanse studenten voor verhoor zou oproepen?'

Op de vragenlijst die het ministerie van Justitie heeft verspreid, staan allerlei vragen die volgens Hamad wel erg ver gaan. Zo wordt er gevraagd naar hoe ze over de aanslagen van 11 september denken en wat ze van Osama bin Laden vinden. 'Is dat een criterium om iemand als verdachte aan te merken?', vraagt Hamad zich af.

In de praktijk blijken de verhoren mee te vallen, maar Hamad is bang dat niet iedereen er zo makkelijk van af zal komen. Hij is vooral bezorgd over de nieuwe regel dat de immigratiedienst buitenlanders mag deporteren op grond van geheime informatie.

Daarmee heeft hij zelf ook kennisgemaakt. Onder de regering-Clinton hebben de autoriteiten verscheidene malen geprobeerd hem het land uit te zetten op grond van geheime bewijzen. Hamad, een Palestijn uit Libanon, weet nog steeds niet waarvan hij werd beschuldigd, maar uiteindelijk bleek de rechter de bewijzen onvoldoende te vinden. Aan de muur van zijn kantoor hangt nu een foto waarop hij met Clinton staat. 'Die is van na de uitspraak. Die politici zijn niet gek!', lacht Hamad.