Geopereerde borstkankerpatiënt is thuis het beste af

KANKERPATIENTEN bij wie een borst is afgezet, zouden al na vier dagen naar huis kunnen, in plaats van na gemiddeld bijna tien dagen, zoals nu het geval is. Voorwaarde is wel dat het ziekenhuis een eerder ontslag goed begeleidt en dat er thuiszorg is geregeld.

'Dat het medisch verantwoord was, wisten we eigenlijk wel', concluderen de kankerchirurgen T. Wiggers en A. van Geel van de dr Daniel den Hoed Kliniek, het gespecialiseerde kankerziekenhuis in Rotterdam. 'Maar we wilden van de patiënten weten of zij er ook iets in zagen. Die vraag wordt nooit aan patiënten gesteld.'

Jaarlijks wordt bij 8900 vrouwen borstkanker geconstateerd. Acht van de tien vrouwen worden geopereerd. Naast de klassieke, radicale mastectomie, is bij kleinere tumoren een borstsparende operatie mogelijk. Daarbij worden het gezwel en de lymfeklieren in de oksel verwijderd, waarna bestraling van de borst nodig is. Na beide operaties moet een drain het wondvocht afvoeren.

De afgelopen twee jaar werd onderzocht of een verkorting van de opnameduur meer complicaties geeft, of patiënten er gelukkiger van worden, hoe de zorg na ontslag uit het ziekenhuis moet worden geregeld en of het goedkoper is. Donderdag werden de resultaten van dit project, 'Vervangende ziekenhuiszorg voor patiënten met een operabel mammacarcinoom', bekend gemaakt. De belangrijkste conclusies zijn dat de verkorte opnameduur geen medische nadelen kent en dat hij goedkoper is, ondanks andere kosten bijvoorbeeld voor thuiszorg. Bovendien zijn de patiënten tevredener. Belangrijke argumenten daarvoor zijn: de gezelligheid thuis, beter slapen maar ook gemakkelijker praten over de levensbedreigende ziekte met partner en kinderen.

Wiggers: 'In een ziekenhuis loopt een patiënt vaak de hele dag in pyjama. Er is een verlies van eigenwaarde door de afhankelijke positie. Bovendien is er in onze kliniek ook nog de confrontatie met ernstig zieke kankerpatiënten.'

De economische besparingen waren zeven jaar geleden, toen het project voor het eerst ter sprake kwam, niet het belangrijkste argument. Wiggers: 'De directie stond helemaal niet te trappelen van enthousiasme. Ziekenhuisbedden mochten vooral niet leeg staan of gevuld worden met nieuwe, dus dure patiënten. Wij realiseerden ons echter dat er bij de behandelingsmogelijkheden van borstkanker geen grote doorbraken waren te verwachten. En dat is nog steeds zo. Voor ons stond een betere kwaliteit van zorg voor de patiënt voorop.'

Inmiddels is de discussie veranderd. Er is stevig bezuinigd en er is een beddenreductie gekomen. Ligduurverkorting is actueel geworden. Uit onderzoek is eerder gebleken dat vooral bij de snijdende specialismen veel winst valt te behalen. De verkorte opnameduur voor borstkankerpatiënten levert tussen de tien en dertig miljoen gulden per jaar op.

Voor het onderzoek werden twee groepen patiënten gevolgd: 62 vrouwen gingen vier dagen na de operatie naar huis met een okseldrain. Zij kregen intensieve thuiszorg. Een wijkverpleegkundige controleerde de wond, praatte en luisterde en verving zo nodig de wondvochtfles.

De andere groep, 63 vrouwen, kreeg de traditionele behandeling. Zij bleven in het ziekenhuis tot de drain kon worden verwijderd: tussen de zevende en veertiende dag na de operatie. Verzorging en psychische begeleiding werden gegeven door verpleegkundigen. Deze patiënten hadden na thuiskomst evenveel thuiszorg nodig als de eerste groep.

Voor het project, dat samen met het naastgelegen Zuiderziekenhuis in Rotterdam werd uitgevoerd, moesten de vrouwen drie keer een vragenlijst invullen. Uiteindelijk bleek dat de vrouwen met een verkorte opnameduur tevredener waren dan degenen die in het ziekenhuis verbleven tot de drain eruit kon.

Wiggers en Van Geel wilen patiënten nog veel meer betrekken bij hun ziekte en de behandeling. 'Voor de verzorging van de drain moet je misschien op den duur de patiënt zelf instrueren. Patiënten vinden dat nu nog doodeng. We zijn natuurlijk ook erg verwend: alles wordt voor ons gedaan.'

Suzanne Baart