Geld slaan uit de hebzucht van bedrijven

AAD DE BRUIJN houdt een briefje van 25 omhoog. 'Kopen voor 24,50 gulden?', vraagt hij. 'De man in de straat doet dat misschien niet, want die voelt dat er iets niet in de haak is. Maar voor een bedrijf ligt dat anders. Een bedrijf wil winst maken.'

Het ongeloof over zoveel naïviteit maakt plaats voor begrip als De Bruijn het bankbiljet vervangt door tin. 'We boden Billiton tin aan, 3 procent onder de marktprijs. Denk je dat het bedrijf argwaan kreeg? Niks ervan. Ze probeerden nog wat van de prijs af te pingelen.' Vol trots vertelt De Bruijn hoe hij de hebberigheid van bedrijven wist te gebruiken voor zijn eigen criminele activiteiten.

'Een bv'tje van me kocht het tin in Duitsland en verkocht het via enkele andere bv'tjes aan Billiton. Normaal ben je 19 procent btw verschuldigd, maar als je importeert geldt het 0-tarief. Billiton betaalde wel btw, maar die werd niet afgedragen. Als je de zaak goed bijhoudt, kun je dat heel lang rekken. Aan het einde van de rit, laat je de bv failliet gaan. Omdat Billiton, een dochter van Shell, alleen zaken deed met één bv, had die niets in de gaten.'

Lachend verhaalt De Bruijn hoe hij Billiton 'volpompte' met tin. 'Billiton ging het op een gegeven ogenblik doorverkopen aan de Londense goederenbeurs, die grote opslagloodsen heeft in Rotterdam. Omdat wij zoveel inkochten, kregen wij uit diezelfde loodsen geleverd. Het tin kwam niet eens meer van zijn plaats, er was alleen nog maar een enorme geldstroom.'

Ook de bank had geen argwaan. 'Ooit vroeg de man van de Rabobank op Goeree Overflakkee waarom die zaken toch allemaal zo goed gingen', schatert De Bruijn. 'Ik vertelde hem ''in vertrouwen'' dat we een Braziliaanse generaal plat hadden. Nee, die man begreep wel dat hij daar met niemand over moest praten.'

Het succes van deze truc schrijft De Bruijn toe aan het feit dat bijna alle partijen gelukkig zijn met de constructie. 'Maar soms gaat het fout. Slotenmaker Lips bijvoorbeeld werd voor een soortgelijke constructie gebruikt. Toen viel de Fiod binnen. 'Ik weet van niks', beweerde Lips. Maar dat werd natuurlijk niet geloofd. Lips is maanden lang bestookt door inspecteurs van de Fiod. Om van al het gezeur af te zijn, heeft het concern uiteindelijk de zaak voor enkele tonnen afgekocht.'

Aad de Bruijn praat zonder enige schroom over zijn ciminele verleden. Begrijpelijk, want zijn bijzondere achtergrond blijkt een prima verkoopargument. De Bruijn adviseert tegenwoordig niet alleen het ministerie van Justitie, hij geeft ook gastlessen op universiteiten. Daarnaast is hij bezig aan een boek. Over fraude, uiteraard.

Het gesprek vindt plaats in het Hilton in Rotterdam. De Bruijn heeft de locatie met gevoel voor drama gekozen. 'Vroeger deed ik hier ook altijd zaken', grijnst hij. 'En ik zie hier nog wel mensen uit de oude tijd rondlopen.' 'Max', roept hij naar de ober - en deze weet precies wat De Bruijn drinken wil.

Het feit dat De Bruijn (47) weer net op vrije voeten is, lijkt in tegenspraak met de omschrijving 'meesterfraudeur'. Een echte meester blijft immers buiten schot? 'Ik had het gemaakt', zegt De Bruijn nuchter. 'Ik was al binnen. Een huis op Bonaire, elke dag over de blauwe zee uitkijken. Dat maakt je een beetje loom. Toen mijn broer vanuit New York belde omdat hij in de problemen was geraakt, had ik niet door dat we werden afgeluisterd. Ik gaf hem door de telefoon adviezen. Uiteindelijk ben ik opgepakt wegens feitelijk leiding geven.'

Op zijn veertiende belandde De Bruijn voor het eerst in de gevangenis. Een inbraak in een jeugdhonk in Rotterdam Crooswijk, hij weet het nog goed.

'Een kapotte ruit was losjes afgetimmerd met triplex. De meesten durfden niet, maar ik klom met een paar vriendjes naar binnen, voor de gein. Toen we een potje met geld zagen staan, een paar tientjes, hebben we dat verdeeld.

'Natuurlijk kwam het uit, iedereen had ons tenslotte gezien. Ik kreeg er, omdat ik al vaker voor de kinderrechter had gestaan voor allerlei diefstalletjes, drie maanden gevangenissstraf voor.'

Als kind van gegoede ouders - eigenaren van een goed lopende meubelzaak - was Aad altijd al een buitenbeentje. Terwijl zijn meeste kameraden nauwelijks méér hadden dan lagere school, haalde hij zijn hbs-a-diploma. Ook op straat leerde hij snel: inbraken, autodiefstal, koppelbazerij en uiteindelijk export- en btw-fraude, witwassen van drugsgeld.

Dat hij regelmatig in de cel belandde, beschouwde hij als een normaal beroepsrisico. 'Het hoorde er gewoon bij. En ik kon die tijd wel goed gebruiken', zegt hij. 'Terwijl anderen detectives van Desmond Bagley lazen, verdiepte ik me in wetteksten, ik wist alles van prioriteitsaandelen. Ik bereidde nieuwe fraudevormen voor. Na verloop van tijd wisten steeds meer mensen uit het milieu dat ze bij mij terecht konden voor nieuwe constructies.'

Anderhalf jaar geleden vielen De Bruijn de schellen van de ogen. 'Ik kreeg boeken van klinisch psycholoog René Diekstra en Wayne Dyer onder ogen. Zij schreven dat je altijd zelf verantwoordelijk bent voor je daden. Toen drong tot me door dat ik bij alles wat ik deed, steeds een nieuwe celstraf voorbereidde. Ik realiseerde me dat ik mijn kennis ook legaal zou kunnen benutten, bijvoorbeeld door ondernemers te laten zien welke risico's ze lopen.'

Toen hij nog in de gevangenis zat, de open inrichting Toorenburgh in Heerhugowaard, werd De Bruijn al gecontracteerd door het Nederlands Studiecentrum voor Criminaliteit en Rechtshandhaving. Dit onderdeel van de universiteit van Leiden onderzoekt of nieuwe wetten waterdicht zijn. Komende maand geeft hij een gastcollege voor rechtenstudenten aan de Vrije Universiteit.

Daarnaast geeft De Bruijn, als directeur/oprichter van de stichting Preventie Economische Criminaliteit, workshops. Daar leert hij ondernemers hoe ze zich fraudeurs van het lijf kunnen houden. Komend voorjaar verschijnt Oplichters, zwendelaars en ander volk over uitgekiende fraudetechnieken. Want De Bruijn heeft nog steeds lol in zijn oude werk: het zoeken van nieuwe mazen in de wet.

De Bruijn minacht kleine kruimelaars, 'zoetwatercriminelen die met een zak zwart geld naar de bank stappen'. Maar hij heeft ronduit een hekel aan arrogante accountants. 'Die voelen zich te goed om informatie aan te nemen van criminelen.'

Uit wraak heeft hij onlangs 'afluisterapparatuur' geplaatst bij Coopers & Lybrand: stickers onder een telefoon en een presse-papier. 'Op de kamer van meneer Nuis, op de tweede verdieping van het kantoor in Rotterdam.'

'Kent u de sandwichmethode?', vroeg De Bruijn laatst op een congres over fraudebestrijding aan dagvoorzitter H. den Boer, hoofd van de daarin gespecialieerde afdeling forensic accounting van Coopers & Lybrand. 'Daar heb ik wel van gehoord, maar het lijkt me niet het geschikte ogenblik om daarop in te gaan', antwoordde Den Boer.

De sandwichmethode. De Bruijn begint te gniffelen als hij eraan terugdenkt. 'Bij de sandwichmethode wordt ingebroken in de geld- en goederenstroom van een groot bedrijf', doceert de voormalige fraudeur. 'Niet met een breekijzer, maar met een vals paspoort, een bv en een goed verhaal.

'Stel dat een vriendje een container hash binnentrekt, maar niet weet hoe hij zijn tien miljoen winst moet witten. Die komt bij mij. Ik koop een bv'tje in een land als Polen en breng het geld daarheen - dat heb ik echt gedaan, hoor, met een VW Golf, een dieseltje, ik weet het nog goed.

'Ik stort het geld ter plaatse op zijn rekening. Geen probleem, want het bankverkeer daar is nog zo slecht geregeld, dat niemand van contanten opkijkt. Bovendien willen die Oosteuropese banken graag harde valuta's. Behalve die bv in Polen heb ik er ook een in Nederland, waar ik, als een worstje, IBM tussen schuif - Ik noem IBM als voorbeeld, het zou ook Akzo of Unilever kunnen zijn. Ik stap naar dat bedrijf met het verhaal dat ik hier de licentierechten heb op een softwareprogrammaatje, maar dat ik dat niet mag exporteren. Ik vertel IBM dat ik in Polen een potentiële klant heb die graag vooruit wil betalen, en vraag of IBM niet als tussenpersoon wil optreden.

'Dat gebeurt namelijk regelmatig, tegen een fikse commissie uiteraard. IBM huurt wat dure advocaten en accountants, die adviseren dat het concern niet aansprakelijk gesteld mag worden voor fouten in mijn programma en dat steeds vooruit betaald moet worden. Dan is alles keurig juridisch afgedekt.

'En dan begint het spel. De eerste keren, de testruns noem ik ze, laat ik IBM echt wat dozen met floppy's naar Polen sturen. Maar na verloop van tijd zegt IBM dat ik zelf maar voor die verzending moet zorgen. Dan hoeft er natuurlijk geen doos meer naar Polen, terwijl er via IBM regelmatig keurig gewit geld op mijn rekening wordt overgemaakt. Niemand kijkt er van op dat een gerenommeerd bedrijf als IBM zaken doet met Polen. En mijn Nederlandse bv betaalt natuurlijk keurig belasting.'

De Bruijn weet dat er nog zeker twee van zulke constructies draaien, maar hij weigert namen te noemen. 'Ik praat niet over het achterland', zegt hij. 'Ik kots nooit. Dat heb ik vroeger ook nooit gedaan.'

De laatste maanden is hij bezig nieuwe constructies op te zetten, die hij in zijn boek kan beschrijven. 'Maar ik moet alles extra goed afdekken, met advocaten, accountants en notarissen. Want als een constructie uitkomt, ben ik de klos. Als Moret Ernst & Young zoiets doet, is het legaal. Maar als De Bruijn het doet, wordt-ie opgepakt.'

De meesterfraudeur zoekt erkenning tegenwoordig. Een paar weken geleden werd hij nog benaderd door een grote koppelbaas. 'Ik heb geweigerd. Ik heb geleerd dat geld niet alles is.

'Ik heb het allemaal gehad. Rolls Royces, Jaguars, een villa in België met een woonkamer van 350 vierkante meter, een prachtig huis op Bonaire. Maar als ik 's morgens zie hoe mijn dochtertje de school binnen huppelt, besef ik dat die dingen allemaal niet belangrijk zijn.'