Geheim van Mona Lisa onthuld
Schoonmaak van een kopie van de Mona Lisa werpt nieuw licht op Lisa zelf en op de atelierpraktijk van Leonardo Da Vinci. En er kwam een landschap tevoorschijn.
AMSTERDAM - Mona Lisa zoals ze eruit zag toen Leonardo Da Vinci haar schilderde. Dat lijken restauratoren van het museum Prado in Madrid te hebben ontdekt. Een schilderij in de Prado-collectie blijkt na schoonmaak een kopie van Leonardo Da Vinci's Mona Lisa, gelijktijdig gemaakt met het beroemde origineel, door een leerling. Mogelijk zaten meester en gezel naast elkaar te werken, terwijl Lisa Gherardini voor hen poseerde, ergens tussen 1503 en 1506.
De schoongemaakte kopie is voor de kunstwetenschap belangrijk, omdat die details onthult van het bekendste schilderij ter wereld, die in het origineel niet meer zichtbaar zijn. Daarbij geeft de kopie inzicht in de atelierpraktijk van Leonardo. Dat hij al schilderend gelijktijdig leerlingen kopieën liet maken, was niet bekend.
Lang werd gedacht dat dit schilderij een latere, mogelijk 17de-eeuwse kopie naar Mona Lisa was. Het portret had een zwarte achtergrond en was net als het orgineel erg vuil. Onderzoekers maakten het schoon en verwijderden millimeter voor millimeter de zwarte achtergrond. Een Toscaans landschap bleek hieronder schuil te gaan, net als bij het origineel. 'Het landschap transformeert het schilderij, en brengt het portret tot leven', schrijft The Art Newspaper, die gisteren als eerste over de vondst publiceerde, nog vóór het Prado-museum zelf.
Wat met de originele Mona Lisa niet kan, kon wel met dit schilderij: de dikke lagen vuil en vergeeld vernis verwijderen, zodat zichtbaar wordt hoe Lisa er toen uitzag. Het origineel is volgens de eigenaar, museum Het Louvre in Parijs, te fragiel om schoon te maken. Mona Lisa's gezicht is bedekt met gele vernis vol craquelures (verfbarsten) waardoor ze er archaïsch uitziet. De nieuwe Mona, zoals de schone kopie toont, blijkt jonger en levendiger. Zo moet ze in het atelier geweest zijn: een kleurrijke vrouw van begin twintig.
De restauratie maakte details zichtbaar zoals de transparante doek om haar schouders, het rood van haar kleding, en: haar wenkbrauwen. 'Dik en dungezaaid, geplooid volgens de porieën van de huid, konden ze niet natuurlijker zijn', schreef Giorgio Vasari al in 1563 over Mona Lisa's wenkbrauwen in Leonardo's portret. Maar geen wenkbrauw te zien in Parijs. Nu weer wel, dankzij de kopie.
Infraroodonderzoek naar het portret in Madrid maakte daarnaast een ondertekening zichtbaar, een schets erg vergelijkbaar met een versie van Leonardo's Mona Lisa vóórdat het was voltooid. Op basis hiervan concludeerden de experts dat Leonardo en de leerling gelijktijdig aan het portret werkten; de leerling had dit immers niet kunnen zien als het de voltooide Mona Lisa had gekopieerd.
De onderzoeksresultaten werden gepresenteerd in Londen, waar tot 5 februari de tentoonstelling Leonardo Da Vinci te zien is in de National Gallery. Het Louvre in Parijs toont de kopie naast de originele Mona Lisa van 29 maart tot 25 juni.
undefined
