Geheim advies: 'ProRail en NS moeten fuseren'
De overheid moet de strikte scheiding tussen de NS en ProRail ongedaan maken om de aanhoudende problemen met het treinverkeer structureel te kunnen oplossen. Deze verregaande conclusie trekt de onafhankelijk topadviseur Jaap Bierman, die was ingehuurd door de NS en ProRail. Hij mocht zijn conclusies niet opnemen in het officiële onderzoeksverslag en heeft daarom een aparte notitie met zijn bevindingen opgesteld.
Dit blijkt uit documenten in het bezit van de Volkskrant en uit gesprekken met betrokkenen. De NS en ProRail bevestigen het memo van Bierman te kennen, maar benadrukken dat het om 'persoonlijke gedachten' van de adviseur gaat. Die reactie is opmerkelijk: Bierman, een voormalig consultant van McKinsey en manager van Shell, is speciaal aangesteld door de NS en ProRail om met de frisse blik van een buitenstaander een toekomstbestendige spoorfilosofie op te stellen.
De mening van de topadviseur is eveneens bekend op het ministerie van Infrastructuur. Afgelopen maandag is het memo uitgebreid besproken door de zogeheten klankbordgroep Lange Termijn Spooragenda van staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur.
Vertroebelen door deelbelangen
Bierman schrijft in de inleiding van zijn memo met zijn team te 'hebben gepoogd de discussies niet te laten vertroebelen door de deelbelangen van ProRail of die van de NS'. En: 'We hebben ons laten leiden door het publieke belang: wat zouden we willen bereiken voor de samenleving en de treinreiziger.'
Het publieke belang lijkt bij de top van ProRail minder zwaar te wegen dan het persoonlijke belang van de directie. Bronnen rond de directies van de NS en ProRail bevestigen dat de top van de spoorbeheerder de adviseur heeft verboden zijn conclusies op te nemen in het officiële onderzoeksverslag uit december 2013, dat naar verwachting later dit jaar met de Tweede Kamer zal worden gedeeld. Een woordvoerder van ProRail wil niet op de beschuldiging reageren.
De directie en commissarissen van ProRail hebben persoonlijk veel te verliezen bij een herordening van het spoor. De spoorbeheerder is nu een onafhankelijk instituut. Als de Tweede Kamer besluit te tornen aan de onafhankelijkheid van de spoorbeheerder, wordt de zelfstandige ProRail-directie mogelijk overbodig.
Pikant moment
Het advies van Bierman komt op een politiek pikant moment. Het Europees Parlement stelde vorige week af te willen van de gedwongen splitsing tussen spoorbeheer en spoorvervoer. Grote lidstaten als Duitsland en Frankrijk hebben hun spoorbedrijven nooit zo rigoureus opgeknipt als Nederland. Het parlement in Brussel is er, net als Bierman, niet langer van overtuigd dat gedwongen marktwerking tot de gewenste efficiencywinst leidt.
De Tweede Kamer wil meer treinen met hogere snelheden en minder vertragingen laten rijden. Staatssecretaris Mansveld werkt aan de uitwerking van haar Lange Termijn Spooragenda, die de wens van de Kamer mogelijk moet maken. Mansvelds partij, PvdA, heeft aangegeven de splitsing tussen de NS en ProRail ongedaan te willen maken.
Het publieke belang lijkt bij de top van ProRail minder zwaar te wegen dan het persoonlijke belang van de directie.
