Geen voorrang voor jongeren op de intensive care? Ouderen vinden dat een slecht idee

Woordvoerder van artsenfederatie KNMG: ‘Dit gaat over situaties waarvan je hoopt dat ze nooit, maar dan ook nooit, zullen voorkomen. Het is geen zwart-wit-verhaal waarbij jongeren altijd voorrang krijgen ten opzichte van ouderen. Want er zijn ook echt situaties waarin een oudere patiënt eerder in aanmerking komt voor een plek op de ic, bijvoorbeeld als de verwachting is dat die patiënt een kortere tijd op de ic ligt.

‘Deze discussie gaat over het laatste stukje van de puzzel, als je in een zogenoemde ‘code zwart’-situatie belandt. Als er geen ic-bedden meer beschikbaar zijn om iedereen de benodigde zorg te bieden, als ook in andere ziekenhuizen die bedden vol zijn en als overplaatsing naar Duitsland evenmin een optie is.

‘Wij vinden dat je dan, in dat uiterste geval waarin je twee patiënten hebt die medisch gezien gelijkwaardig zijn, moet kiezen voor degene die de minste kans heeft gehad om alle levensfasen goed te doorlopen. Dat vinden we rechtvaardiger dan loten.’

Minister van Ark (Medische Zorg) in de brief aan de Kamer: ‘Als een oudere patiënt op medische gronden evenveel herstelkansen heeft als een jongere patiënt, mag hem of haar geen aanspraak op levensreddende zorg worden ontzegd. Ieder mensenleven is evenveel waard. Als er geen andere rechtvaardige selectiecriteria meer over zijn, is loten, hoe tragisch ook, het meest rechtvaardige, ultieme selectiecriterium.’

Heleen Lameijer, spoedeisende hulparts en medisch influencer van ‘Make Science Work’: ‘Ik hoop dat ik nooit in een situatie terechtkom waarin ik de keuze moet maken tussen twee patiënten. Ik weet niet of ik daar dan als arts ooit overheen zal komen. Hoewel de spanning rondom dit onderwerp toeneemt, heb ik de goede hoop dat het nooit werkelijkheid zal worden.

‘Maar loting vind ik een slecht idee. Het getuigt van weinig inzicht in de werkelijkheid van de werkvloer. Op basis van medische gronden kan je namelijk vrijwel altijd onderscheid maken. Iemand van 70 kan fysiek soms ook fitter zijn dan iemand van 50, en andersom. En ook als je bijvoorbeeld moet kiezen tussen iemand van 39 en een patiënt van 41 denk ik dat er nog altijd medische argumenten zijn. Dat is de enige manier waarop je een keuze kunt verdedigingen.’

Fleur Jongepier, universitair docent ethiek (Radboud Universiteit): ‘Ik kan me persoonlijk best voorstellen dat als ik 85 ben en ik dreig op de ic te komen, ik uit mezelf zeg: als er te weinig bedden zijn, mag een jongere patiënt voorrang krijgen. Maar ik vind dat mensen zelf die keuze moeten kunnen maken, en ik vind het problematisch wanneer van bovenaf wordt besloten om te prioriteren op basis van leeftijd. Daarom vind ik loting het minst van twee kwaden.’

Leo Bisschops, ouderenorganisatie KBO-Brabant: ‘Loting is de slechtste optie. Onze achterban steunt de artsen. We hebben een tijd geleden vier bijeenkomsten gehad waar onder anderen René Héman van KNMG uitleg gaf en wij vinden dat je moet durven te kiezen voor het principe van ‘fair-innings’, dat iedereen in de loop van het leven zoveel mogelijk gelijke kansen heeft om alle levensfases te doorlopen.’

Woordvoerder van ouderenbond Anbo: ‘De artsen moeten kiezen welk systeem het beste is, en niet de politiek. Wij zullen dat vervolgens uitleggen aan onze achterban. Veel ouderen begrijpen de gedachten achter de ‘geleefde jaren’-discussie echt wel.’

Jongepier: ‘Artsen zoeken in hun draaiboek, met daarin selectie op basis van leeftijd in het uiterste geval, een vaste morele grond onder hun voeten. Maar die is er niet. Waarom zou patiënt van 75 die qua gezondheid in precies dezelfde situatie verkeert als iemand van 55, minder recht hebben om gered te worden?

‘Sommigen noemen loting de morele uitbesteding aan het toeval. En ja, dat is in zekere zin ook zo. Dat is precies de tragiek van situatie. Maar als ethicus moet je ook de grenzen kennen. We moeten erkennen dat er situaties zijn waarin er geen medisch onderscheid tussen patiënten gemaakt kan worden, en dat we moeten terugvallen op willekeur.’

Bisschops: ‘Als ouderen zijn we vaak ook vader, moeder, opa of oma, en realiseren we ons als geen ander wat het alternatief, loting, kan betekenen. Dat moeten we in Nederland niet willen.’

Artsenfederatie KNMG: ‘We vinden het goed dat hier nu een debat over wordt gevoerd. Juist omdat het zo’n heftig onderwerp is, moeten we hierover discussiëren. Zodat áls er ooit een moment komt waarop een arts zo’n verschrikkelijke stap moet nemen, hij of zij weet dat er maatschappelijke steun voor die stap is.’