Geen killers
Drie omslagen springen eruit op de shortlist van de verkiezing van het beste boekomslag van 2010. Vogels met zwarte poten kun je niet vreten (A.H.J. Dautzenberg), met twee handzagen die wel wat weg hebben van een vogelmasker. Het textiele paardje op de kaft van Grunbergs Huid en haar en de vette Amerikaanse rebuscover van David Sedaris' 6 tot 8 zwarte mannen.
Alle drie goed tot redelijk goed, maar weinig om echt lyrisch van te worden. De andere negen covers zijn behoorlijk gewoontjes. Zo gewoontjes dat de gedachte postvat: kennelijk was 2010 geen goed boekomslagjaar.
Elk jaar nomineert een jury in opdracht van het Boekblad, het vakblad van de boekenbranche, twaalf titels. In die jury zitten boekhandelaren en boekinkopers. Vervolgens kiezen de boekverkopers de winnaar. De lichting van vorig jaar was vrijwel over de hele linie spannend. De uiteindelijke winnaar van 2009, Wat is de wat, Dave Eggers (ontwerpbureau Dog and Pony) was zelfs uitzonderlijk goed.
Het contrast met dit jaar is groot. Een retromevrouw achter een strijkplank op de omslag van Vinexvrouwen van Naima el Bezaz. Niet lelijk, maar had dat niet verontrustend moeten zijn of iets met humor? Een andere nominatie is Luke en Jon (van Robert Williams): twee anonieme figuren in silhouet, die noch in uitvoering noch in pose iets weggeven van wat het boek kan zijn. En zeker al geen lezers naar binnen trekt. Of neem Achter de stilte, een titel uit het young adult-segment. Dat laatste valt niet af te zien aan de Nicci French-achtige cover, met een raadselachtig dood voorwerp en geforceerde typografie. Het lijkt tekenend voor de lichting 2010: keurig, beetje zouteloos, geen killers op de uitstaltafel van de boekwinkel.
Veel omslagen ogen wit en licht, een reactie op het zwart gekafte thrillerbombardement dat al jaren de boekenschappen teistert. Daarom vragen veel uitgevers van literair en non-fictie al een paar jaar om wit en fris aan hun ontwerpers. Dat zie je terug in de genomineerde titels: Staal; Vogels met zwarte poten et cetera en Luke en Jon zijn zelfs kraakwit. Alleen Congo is zwart, maar dat gaat dan ook over Afrika.
Bij Ernest van der Kwasts Mama Tandoori is daarentegen gekozen voor het kleurencontrast. Dat werd vorig jaar al succesvol uitgebuit in het felblauw/knal-oranje van Herman Kochs Het diner. Het pepertje is een mooi dingetje, maar al vaak gebruikt - zo lijkt het toch vooral een kookboek.
Precies goed voor de Japin-lezer is vermoedelijk het omslag voor Vaslav. Het heeft de belofte van een vertelling en van historische elementen. Mooi plaatje van de danser, maar ook wel erg braaf en spanningsloos. De dansende typografie poetst dat niet weg.
Een cover moet een paar dingen doen: je moet kunnen vermoeden welk genre je oppakt, er moet een haakje zijn met de inhoud en hij moet opvallen in de enorme berg boeken die wordt aangeboden. Vooral dat laatste lijkt de achilleshiel van de lichting 2010.
Bob Witman
Mooiste Boekomslag 2011, feestelijke bekendmaking en uitreiking op 3 maart.
www.boekblad.nl
