'Geen geld? Dan ruilen we gewoon'

Als kersverse ondernemer met een gloednieuw advocatenkantoor en bescheiden startkapitaal, moest de 31-jarige Philip de Roos drie jaar geleden creatief zijn. Juridisch advies geven aan ondernemers of investeerders kon hij als geen ander. Maar veel geld voor een gelikte website of mooie advertentie was er als beginnend ondernemer niet. Tot een cliënt zich bij zijn kantoor aandiende en aanbood om in ruil voor advies een website voor De Roos te bouwen. 'Dat bleek voor ons beiden een uitkomst', zegt De Roos. 'Dit is een heel prettig manier om geld uit te sparen en tegelijkertijd aan mensen te laten zien waar je goed in bent.' Sindsdien is De Roos een fervent ruilhandelaar, niet alleen omdat het geld uitspaart maar ook omdat het hem leuke contacten oplevert. 'Door ruilhandel kan ik geld uitsparen en reclame maken tegelijk.'

En zo denken meer ondernemers er in crisistijd over.Bijna een op de tien bedrijven in Nederland is weleens met ruilhandel in aanraking gekomen, zo blijkt uit onderzoek van het Verbond van Credit Management Bedrijven over 2011. 7 procent heeft daadwerkelijk gebruikgemaakt van die ruilhandel.

'Door de crisis is er een tendens om, misschien vanwege het wantrouwen tegenover banken en gebrek aan krediet, weer dingen zelf te gaan doen', zegt hoogleraar economische psychologie Fred van Raaij van de universiteit van Tilburg. 'Teruggrijpen op de oeroude economie van ruilhandel is voor veel mensen een logische oplossing.'

In Amerika gebeurt dat al veel langer. Daar wordt volgens de ruilhandel-branchevereniging IRTA voor 12 miljard dollar (8,7 miljoen euro) per jaar aan goederen en diensten geruild, zonder dat daar geld aan te pas komt. En de ruilmogelijkheden lijken eindeloos. Een paar uur boekhouden in ruil voor het ontwikkelen van een app, het bekleden van een bank voor een gepersonaliseerde illustratie of een reclamecampagne in ruil voor communicatieadvies.

Websites waar ondernemers met elkaar in contact kunnen komen en 'barters' kunnen voorstellen, schieten dan ook als kool uit de grond. Tradexchange, Barteringdeals, Serviceforservice: het zijn maar een aantal namen van de talloze websites die ruilhandel aanbieden. Canhav, de website van Frenkel Schönfeld en Bart ter Steege, voegde zich onlangs bij dat lijstje. Het moet een marktplaats worden waar zelfstandige ondernemers en kleine bedrijven hun producten en diensten zonder al te veel moeite kunnen uitwisselen. De ruiler vertelt wat hij zoekt en kan, en klaar is kees. Met inmiddels duizend leden in een paar maanden tijd gaat het hard bij Canhav. Op de website hebben zich boekhouders, webontwikkelaars en juristen gemeld. Maar ook yoga-instructeurs, hondentrainers, masseurs, fotografen en zelfs een plastisch chirurg.

'Het crisiselement speelt zeker een rol in de populariteit van ruilhandel', zegt Schönfeld. 'Ondernemers hebben niet veel geld om uit te geven en kleine bedrijven kunnen het zich niet veroorloven om voor elke klus een specialist in huis te halen. Maar het zal ook na de crisis blijven bestaan. Iedereen wil graag geld besparen.'

Aan die ruilhandel zit wel een limiet, denken de experts. Want ruilhandel is voor een groot deel gebaseerd op vertrouwen. Als een partij een slechte, of nog erger, helemaal geen dienst aflevert, is daar weinig aan te doen. 'Het belangrijkste nadeel is dat er geen contract onder ruilhandel zit. Je moet er maar op vertrouwen dat iemand zijn belofte nakomt', zegt hoogleraar Van Raaij. 'Dat was vroeger al de zwakte van ruilhandel.'

Dezelfde waarde?

Ook is moeilijk aan te tonen of ruilers voor dezelfde waarde dingen uitwisselen. Komen de uren die De Roos bijvoorbeeld besteedt aan juridisch advies overeen met de tijd die iemand heeft gestoken in het maken van een app? Omdat het zulke verschillende taken zijn is dat moeilijk te bepalen. Van Raaij: 'Als je dat vooraf niet goed vastlegt, kunnen er op den duur scheve verhoudingen ontstaan.'

Een andere vraag is hoe fanatieke ruilers met de belastingdienst moeten omgaan. Want als op regelmatige basis voor zaken wordt geruild, moeten ondernemers ook btw over die diensten of producten betalen, zo schrijft de belastingdienst op haar website voor. En dan moet er, zelfs bij ruilhandel, een factuur worden opgesteld, inclusief de waarde van de ruil en het bijbehorende btw-tarief. 'Veel ondernemers denken dat dit niet nodig is en daarom denken we bij ruilhandel vaak aan het onoffici-ele, zwarte circuit', aldus Van Raaij.

Voor De Roos heeft de ruilhandel al die jaren al heel wat opgeleverd. Hij heeft zijn juridisch advies al geruild met een webontwikkelaar die zijn website beheert en inmiddels ook zijn zakenpartner is geworden in een internetbedrijfje. Maar hij ruilde ook met een personal trainer die voor hem en zijn werknemers een gezondheidsprogramma opzet. ' Maar ruilen kun je niet eindeloos. Als je werknemers hebt, willen ze uiteindelijk gewoon in geld worden uitbetaald.'

Fred van Raaij hoogleraar economische psychologie

undefined