G20-landen worden het eens over wereldbelasting voor multinationals: ‘Dit gebeurt eens elke eeuw’

In Venetië zetten de ministers van Financiën en centrale bankiers van de G20-landen zaterdag een belangrijke stap naar de allereerste wereldbelasting. In het slotcommuniqué spraken zij van een ‘historische overeenkomst’. De Franse minister van Financiën Bruno Le Maire noemde de deal ‘een belastingrevolutie zoals die maar een keer in de eeuw voorkomt’.

Over het plan voor een mondiale belasting werd vorige maand al overeenstemming bereikt door de G7, de belangrijkste westerse landen. Met de G20 scharen nu ook landen als Rusland, China, India, Zuid-Korea, Brazilië en Australië zich achter een mondiale winstbelasting. De G20-landen hopen dat de resterende geschilpunten de komende maanden zullen worden opgelost, zodat een definitief akkoord kan worden bereikt op de volgende top, die in oktober in Rome zal worden gehouden.

De mondiale belasting voor multinationals wordt gezien als een doorbraak. ‘Deze deal eindigt de race to the bottom’, zei de Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen zaterdag. Voortaan zullen landen concurreren op hun economische kracht, niet met lage belastingen. Alleen al het feit dat zoveel landen een akkoord hebben bereikt, wordt gezien als een betekenisvolle stap op weg naar meer internationale economische samenwerking. De G20-landen representeren 80 procent van het mondiale bruto binnenlands product.

Critici

Critici wijzen echter op het bescheiden karakter van de voorstellen. Het mondiale minimumtarief van 15 procent is heel laag, lager dan het bestaande tarief in de meeste landen. Volgens de denktank EU Tax Observatory is de gemiddelde winstbelasting voor multinationals in Europa gedaald van 50 procent in 1986 naar 21 procent. De Amerikaanse president Biden stelde dan ook een tarief van 21 procent voor, maar dat bleek onhaalbaar.

Bovendien zal slechts een deel, 20 tot 30 procent, van de winst van multinationals worden belast in het land waar ze inkomsten genereren. Met het grootste deel van de winst kunnen ze nog altijd doen wat ze willen.

Daarnaast doen niet alle landen mee. De belastingdeal kreeg de steun van 131 van de 139 landen die onder leiding van de Europese samenwerkingsorganisatie Oeso meepraatten. EU-lidstaten als Ierland, Hongarije en Estland wezen het minimumtarief af, omdat ze profiteren van een lage winstbelasting. De Amerikaanse minister Yellen zei te hopen dat deze landen alsnog overtuigd kunnen worden. ‘Maar het is niet essentieel dat elk land meedoet’, aldus Yellen.

De mondiale winstbelasting moet eind 2023 ingaan. Voor die tijd moeten nog een aantal geschilpunten worden opgelost. De Amerikanen willen dat de Europese Unie een plan voor een digitale heffing van tafel haalt dat vooral Amerikaanse bedrijven als Google, Apple, Facebook en Amazon treft. Volgens de Amerikanen worden deze bedrijven straks al aangepakt met de mondiale winstbelasting. De Europese Unie wil de heffing echter gebruiken voor de financiering van het Europees herstelfonds na corona.

Ook het Amerikaanse Congres kan nog dwarsliggen. De Republikeinse afgevaardigde Kevin Brady omschreef de belastingdeal als ‘een gevaarlijke economische capitulatie, waardoor Amerikaanse banen overzee verdwijnen’.

Klimaatheffing

Niettemin overheerste zaterdag in Venetië de tevredenheid. De G20-landen erkenden voor de eerste keer dat een CO2-heffing een middel kan zijn om klimaatverandering te bestrijden. Dat is belangrijk voor de EU, die deze week een CO2-heffing zal presenteren op importgoederen die niet op een klimaatvriendelijke manier zijn geproduceerd. De vorige Amerikaanse president, Donald Trump, wilde niets van zo’n heffing weten. Onder zijn opvolger Biden is in elk geval de geest van samenwerking teruggekeerd.

Verbetering: In een eerdere versie werd Janet Yellen baas van de Amerikaanse centrale bank genoemd. Dat was echter een vorige functie. Ze is minister van Financiën