bellen metEline Huisman
Fransen geschokt over omvang kindermisbruik binnen de kerk: ‘Katholicisme is een deel van de identiteit’
Niet tienduizend, maar meer dan 216 duizend slachtoffers: kindermisbruik in de Franse katholieke kerk is omvangrijker dan ooit werd vermoed. De lang verwachte resultaten van een grootschalig onderzoek hebben dinsdag de kerk en het hele land opgeschud. We bellen met Frankrijk-correspondent Eline Huisman.
Hoe groot is de schok in Frankrijk?
‘De resultaten zijn enorm heftig. In Franse media is er veel aandacht voor. De persconferentie waarin de resultaten van het onderzoek werden gepresenteerd, was vanmorgen ook live te zien op YouTube en op Facebook. Slechts een klein deel van de Fransen is praktiserend katholiek, maar het is wel een belangrijk deel van de Franse identiteit. Hoogleraar hedendaagse geschiedenis Guillaume Cuchet schreef recent dat de helft van de Franse bevolking zichzelf als katholiek ziet, terwijl slechts 2 procent het geloof in de praktijk brengt.’
Is het aantal slachtoffers veel hoger dan verwacht?
‘Jazeker. Vorig jaar werd het aantal slachtoffers nog op een paar duizend geschat. De voorzitter van de onafhankelijke onderzoekscommissie, Jean-Marc Sauvé, liet afgelopen zondag in een interview al wel wat los over het aantal daders, maar over het aantal slachtoffers zei hij alleen dat het om nieuwe schattingen ging. De afgelopen dagen ging het getal 10 duizend rond. Nu blijkt het naar schatting om 216 duizend slachtoffers te gaan. Dat is echt gigantisch.’
Hoe is dat cijfer tot stand gekomen?
‘Het is een heel omvangrijk onderzoek geweest dat twee en een half jaar heeft geduurd en ook veel nieuwe zaken heeft bovengehaald. De onderzoekers zijn begonnen met een oproep aan slachtoffers om zich te melden. Daar hebben heel veel mensen op gereageerd. Daarnaast hebben ze de archieven uitgeplozen van allerlei bisdommen en van de politie. Het specifieke cijfer van 216 duizend slachtoffers is het resultaat van een statistische berekening op basis van een representatieve steekproef van 28 duizend personen.’
Heeft de Katholieke Kerk veel informatie lange tijd verborgen gehouden?
‘Ja, ik las bijvoorbeeld dat mensen die zich schuldig maakten aan kindermisbruik daarvoor behandeld werden in instellingen ver weg van huis. Op die manier konden kerkelijke organisaties verborgen houden wat er aan de hand was. De onderzoekers hebben sommige meldingen van misbruik ook in verschillende kerkelijke archieven teruggevonden. Daaruit concludeerden ze dat de informatie wel bekend was en dus echt bewust is toegedekt. Een van de onderzoekers zei ook dat ze soms echt steil achterover sloegen van de beperkte kennis van geestelijken over de plicht om dit soort misstanden te melden.’
Hoe zijn de eerste reacties geweest vanuit de kerk en andere betrokkenen?
‘Twee kerkelijke organisaties hebben opdracht gegeven tot dit onderzoek. De voorzitter van een van die organisaties, de conferentie van Bisschoppen in Frankrijk, zei bij de presentatie dat hij echt schaamte en ontzetting voelde. Daarbij vroeg hij ook vergiffenis aan de slachtoffers. De voorzitter van een prominente organisatie van slachtoffers, Parole Libérée, stelde dat dit een belangrijk onderzoek is, maar dat er nog een hele lange weg te gaan is. Hij twijfelde of de kerk wel in staat is om de fundamentele hervormingen uit te voeren die noodzakelijk zijn om het misbruik in de toekomst tegen te gaan.’
‘Ook voor het Vaticaan is dit natuurlijk een belangrijke kwestie. De paus heeft gereageerd dat hij met enorm verdriet kennis heeft genomen van het rapport. Hij sprak zijn medeleven uit voor de slachtoffers en dankte hen voor hun moed om zich uit te spreken.’
Hoe leeft dit onder de Franse katholieken?
‘Ik begreep dat afgelopen zondag in een aantal kerken gebed is geweest voor de slachtoffers. Kerkgangers werden ook alvast gewaarschuwd dat dit onderzoek eraan kwam en dat het veel teweeg zou brengen. Onder katholieken bestond wel grote steun voor dit onderzoek. Volgens een eerdere opiniepeiling waren 9 op de 10 katholieken voorstander van het onderzoek.’
Wat gaat er de komende tijd gebeuren?
‘In het rapport zijn 45 aanbevelingen gedaan voor de Franse Katholieke Kerk met manieren om met de slachtoffers om te gaan en om preventie te doen. Bijvoorbeeld priesters beter opleiden en financiële compensatie bieden aan de slachtoffers. De twee katholieke organisaties die opdracht hebben gegeven voor het onderzoek komen in november met een reactie op de aanbevelingen en met een plan. Eerder werd gesproken over financiële steun en over een herdenkingsplek voor slachtoffers, maar dat betrof nog geen concrete plannen.
‘Daarnaast heeft de commissie 22 zaken die nog niet verjaard zijn doorgestuurd naar openbaar aanklagers. Ook zijn er ruim 40 zaken die wel verjaard zijn, maar waarbij de daders nog leven. Die zijn doorgestuurd naar kerkelijke functionarissen. De toekomst zal uitwijzen of de Katholieke Kerk iets met die zaken gaat doen.’
