Forums complotten en retoriek worden een beproeving voor Rutte IV

Afrekeningen, complotten en buitenparlementair verzet: Forum voor Democratie ontpopt zich tot een even onpeilbare als ontembare beweging binnen de Nederlandse politiek. Hoe om te gaan met de Forum-factor?

De man die begin januari 2022 met een brandende fakkel paradeerde voor het huis van D66-leider Sigrid Kaag heeft ook het onbehagen over Forum voor Democratie weer doen opvlammen. Hugo de Jonge (CDA), Lilianne Ploumen (PvdA), Gert-Jan Segers (ChristenUnie), Jesse Klaver (GroenLinks), Pieter Omtzigt (Groep Omtzigt): allemaal wijzen ze de beschuldigende vinger naar de beweging van Thierry Baudet. De intimidatie zou zijn ‘aangewakkerd door de complottheorieën van Baudet en consorten’.

Vreemd is die conclusie niet. De man voor het huis van Kaag scandeerde onder andere: ‘Liefde, vrijheid, geen World Economic Forum.’ En: ‘We willen niks met Klaus Schwab te maken hebben.’ Daarmee borduurde hij voort op een geliefde theorie van Forum-politici als Baudet, Pepijn van Houwelingen en Gideon van Meijeren. Denktank World Economic Forum (WEF) onder leiding van Klaus Schwab zou met medewerking van onder anderen Mark Rutte en Kaag uit zijn op ‘totale dominantie’ over de Nederlandse bevolking.

Een persoonlijke link tussen de fakkelman en Forum is er ook. De opgepakte demonstrant zei eerder in een filmpje dat hij FvD-Kamerlid Van Houwelingen steunt en hem ‘persoonlijk kent’.

Escalerende retoriek

Forum ziet wel meer samenzweringscomplotten in de Nederlandse politiek. Zo sprak Kamerlid Van Meijeren in de Kamer meermaals over ‘ritueel kindermisbruik’ door onder anderen hoge justitieambtenaren en insinueerde hij daarbij dat het kabinet de zaak zou willen wegmoffelen. Het leidde tot rillingen bij andere politici, ook omdat vergelijkbare pedoverhalen in de VS ertoe hebben geleid dat een man het vuur opende in een pizzeria waar notabelen kindermisbruik zouden hebben georganiseerd.

Vergelijkbare zorgen zijn er over de escalerende FvD-retoriek over het coronabeleid. Forum-politici stellen inmiddels zonder omwegen dat er in Nederland sprake is van ‘een tiranniek regime’ dat de grondrechten van Nederlanders vertrapt. Een grote afrekening ligt in het verschiet, verzekerde Van Meijeren op 2 januari tijdens weer een buitenparlementaire bijeenkomst. ‘We gaan degenen die ons dit onrecht hebben aangedaan opsporen, vervolgen en opsluiten.’

‘Je politieke tegenstander neerzetten als tiran betekent dat je impliciet keiharde acties goedkeurt’, concludeert Pieter Omtzigt. ‘Dit eindigt in geweld, vrees ik', oordeelt ook Jesse Klaver.

Confronteren of negeren?

De toenemende zorgen over de radicalisering van Forum voor Democratie vormen een beproeving voor het kabinet-Rutte IV. De twintig ministers en staatssecretarissen kregen bij hun aantreden op maandag 10 januari 2022 een 112 pagina’s dik ‘handboek voor bewindspersonen’, maar nergens staat hoe het best om te gaan met een oppositiepartij die uit is op de omverwerping van ‘het regime’.

De meningen zijn dan ook uiterst verdeeld: de confrontatie aangaan of toch liever negeren? Er is een school van Haagse politici – zeker in de rechtse hoek – die nadrukkelijk neigt naar de laatste optie. Baudet en andere Forum-politici zouden onder de streep vooral profiteren van clashes met de rest van de Kamer. Zo mocht Van Meijeren donderdag zijn opwachting maken in zowel het RTL Nieuws als bij het NOS Journaal om te reageren op de beschuldigingen van andere partijen. ‘Krankzinnig en smerig’, noemde het FvD-Kamerlid de kritiek.

Harde debatten in de Tweede Kamer met Baudet en andere partijgenoten hebben volgens de sceptici ook lang niet altijd het gewenste effect. In de opgeknipte filmpjes die na afloop op de eigen Forum-kanalen worden geplaatst zijn de FvD-Kamerleden steevast de glorieuze winnaars, terwijl tegenstanders worden verketterd.

Toen Kamerlid Nilüfer Gündoğan zich beklaagde over de drek die ze over zich heen kreeg van FvD-aanhangers op sociale media, zei Van Meijeren: ‘Ik ben trots op onze achterban dat zij alles op alles zetten om mevrouw Gündoğan ervan te overtuigen dat ze met haar absurde beleid moet stoppen.’

De fluwelen handschoenen uit

Voorstanders van een confronterendere stijl wijzen erop dat Baudets partij de afgelopen twee jaar al grotendeels is genegeerd, en in die tijd juist verder radicaliseerde. ‘Negeren is een gepasseerd station’, meent Eerste Kamerlid en ex-FvD’er Henk Otten dan ook. ‘Mijn advies aan de nieuwe bewindspersonen: gooi de beuk erin. De fluwelen handschoenen moeten uit. Nu gaat alleen Hugo de Jonge de confrontatie aan, van Rutte hoor je niets. Belachelijk. We moeten voorkomen dat deze sneeuwbal een lawine wordt.’

Otten hoopt dat het Openbaar Ministerie actiever wordt door kanalen van Forum uit de lucht te halen als daarop dreigementen worden geuit en paal en perk te stellen aan anonieme online intimidatiecampagnes. Wat hem betreft moet zelfs het verbieden van Forum een optie zijn. Ook Klaver lijkt langzaam die richting op te bewegen. De GroenLinks-leider noemde de uitingen van Forum-politici vrijdag ‘antidemocratisch’ en ‘staatsgevaarlijk’.

Weinig wijst er desondanks op dat Forum een factor van voorbijgaande aard is. De beweging van Baudet heeft de afgelopen jaren al talloze ruzies, afsplitsingen, rechtszaken en controversen overleefd. Een harde kern van kiezers – volgens de peilingen goed voor zo’n vier tot vijf zetels – blijft de partij onverminderd trouw.

Het is dan ook de realiteit waarmee de bewindspersonen van Rutte IV te maken hebben: één oppositiepartij begroet hen als tirannen.