Nieuws
FNV kiest voor het eerst een SP’er tot voorzitter, maar Tuur Elzinga zal het roer niet omgooien
Tuur Elzinga is de komende vier jaar voorzitter van de FNV. Hij profileerde zich als ‘polderaar’ en werd met een nipte meerderheid door de leden gekozen.
Bij de voorzittersverkiezing versloeg Elzinga (51) opponent Kitty Jong (56) met 52 procent van de stemmen. Ruim 120 duizend vakbondsleden brachten de afgelopen maanden hun stem uit. Zijn verkiezing betekent geen breuk met het verleden, geen radicale koerswijziging. Bij de FNV-verkiezing profileerde Elzinga zich juist als ‘polderaar’ die akkoorden met werkgevers en kabinet niet versmaadt, terwijl zijn tegenstrever Kitty Jong als PvdA-lid juist een activistische koers voorstond waarbij zij akkoorden met het kabinet afwees.
Tijdens zijn overwinningsspeech benadrukte Elzinga nog eens waar hij de komende vier jaar aan wil werken: een vaste baan moet weer de norm worden, het minimumloon moet omhoog en de AOW en het sociaal minimum moeten meestijgen. ‘De coronacrisis laat zien dat er te veel onzekerheid is’, aldus Elzinga. ‘Den Haag belooft er wat aan te doen maar we moeten zorgen dat ze het waarmaken. Ze moeten naar ons blijven luisteren, als het nodig is leggen we het land plat.’
Modernisering pensioenen
Elzinga was de afgelopen vier jaar al vice-voorzitter onder FNV-voorzitter Han Busker. Hij was in het bestuur verantwoordelijk voor het overleg over modernisering van de pensioenen. Dat onderwerp spleet de FNV in 2010. Elzinga slaagde erin om in 2019 een akkoord op hoofdlijnen te sluiten met werkgevers en kabinet, dat in 2020 verder werd uitgewerkt. Beide akkoorden werden uiteindelijk door het ‘ledenparlement’ van de FNV aanvaard.
Dat ledenparlement is sinds 2012 eigenlijk de baas bij de FNV. Eens in de vier jaar worden de leden daarvan gekozen tegelijk met een nieuwe voorzitter. Dat gremium werd de afgelopen jaren nationaal bekend door eindeloos te steggelen over het pensioenakkoord van Elzinga. Intern bemoeit het ‘parlement’ zich met van alles en nog wat. Het ledenparlement kiest straks een algemeen bestuur en een dagelijks bestuur, waarmee Elzinga moet gaan werken. Kitty Jong maakte woensdagochtend al bekend zich voor dat bestuur verkiesbaar te stellen.
Elzinga was in 2012 een van de vijf ‘kwartiermakers’ die onder leiding van Jetta Klijnsma – toen PvdA-Kamerlid, daarna staatssecretaris van Sociale Zaken in Rutte II en nu commissaris van de Koning in Drenthe – na alle ruzies in de FNV een nieuwe organisatie voor de vakbeweging opstelden. Die reorganisatie werd tot 2016 uitgewerkt onder FNV-voorzitter Ton Heerts – nu burgemeester van Apeldoorn.
Eerste Kamerlid
Voordat Elzinga in 2016 lid werd van het FNV-bestuur was hij negen jaar lid van de Eerste Kamer voor de SP. Daar hield hij zich bezig met sociale zekerheid, pensioenen en bijstand en hij voerde het woord over buitenlandse en Europese zaken. Het lidmaatschap van de Eerste Kamer is geen voltijdsbaan. Elzinga werkte toen ook bij FNV Mondiaal. Voor hij lid werd van de Senaat werkte Elzinga bij de fractie van de SP in de Tweede Kamer en was algemeen coördinator van solidariteitsfonds XminY. Hij studeerde aan de Universiteit van Amsterdam natuur- en sterrenkunde en politicologie, maar beide studies rondde hij niet af.
De erfenissen van Han Busker
Tuur Elzinga neemt het voorzittersstokje over van Han Busker (60). Die zwaaide dinsdag na vier jaar af. Wat laat hij na?
Een stoel aan de onderhandelingstafel
Geen FNV-voorzitter heeft zoveel met het kabinet overlegd als Han Busker. Na het uitbreken van de coronapandemie eiste hij, samen met de werkgevers, een belangrijke plek op aan de tekentafel van de economische steunpakketten. Ook daarvoor zat Busker al geregeld om tafel met werkgevers en minister Koolmees van Sociale Zaken. Dan ging het over modernisering van het pensioenstelsel. Daarover sloot Busker samen met zijn vice-voorzitter Tuur Elzinga in 2019 en 2020 een akkoord.
Een (nog immer) ruziënde vakbond
Busker erfde bij zijn aantreden in 2017 een door fusies verdeelde vakbond. Hij was destijds een compromiskandidaat, de enige om Ton Heerts op te volgen. Daardoor had hij een beperkt mandaat. Het kostte hem moeite om het pensioenakkoord door het weerspannige ‘ledenparlement’ te loodsen. Adviseurs rapporteerden vorig jaar over een gekmakende cultuur binnen de FNV, waar agressie en intimidatie welig tieren.
Een geslonken ledenbestand
Onder Busker zakte het ledenaantal onder de symbolische grens van 1 miljoen. Slechts een kwart van het bestand is jonger dan 45 jaar. De FNV is weliswaar nog altijd rijk, met een vermogen van 739 miljoen euro (2019), maar de vakbond geeft veel meer uit dan er binnenkomt. In een poging de begroting sluitend te maken, kondigde de bond in 2019 een reorganisatie aan, die leidde tot een staking bij de FNV zelf.
Flexwerk op de agenda
Busker ziet het als zijn grootste verdienste dat FNV de discussie over flex versus vast ‘op de agenda heeft gezet’. Dat ziet hij weerspiegeld in de rapporten van de WRR en de commissie Borstlap die vorig jaar met verregaande adviezen kwamen om de kloof op de arbeidsmarkt te dichten. Toch slaagden werkgevers en vakbeweging er niet in om het eens te worden over nieuwe spelregels rondom flexwerk. Ook Koolmees schoof het hoofdpijndossier door naar het volgende kabinet. In de verkiezingsprogramma’s worden her en der wel wat maatregelen geopperd, maar geen samenhangende stelselwijzigingen.
