Floor van der Meulen: 'Onvoorstelbaar dat IS zo snel zó groot werd'

Waar was u op 11 september 2001? U was toen 12?
'Even denken, ik was toen 12 inderdaad, ik weet nog dat de televisie overal aanstond. Het was zo onwerkelijk, nooit gedacht dat zoiets kon gebeuren. Je zag de beelden en dacht, is dit nep? Dit gebeurt toch niet? Maar ik weet het niet meer precies, ik was toen net aan de middelbare school begonnen.'

Welke impact had die dag op uw verdere leven?
'Ik heb me pas later gerealiseerd hoe heftig het vooral moet zijn geweest voor moslims in Nederland en vind het dan ook jammer dat ik niet eerder de dialoog ben aangegaan. Wat er toen gebeurde was zo onwerkelijk, het ging echt een beetje aan me voorbij. Maar een gesprek met de Nederlandse moslims had kunnen helpen om een beetje te kunnen begrijpen hoeveel impact die aanslagen op 11 september ook op hén had.'

En welke impact heeft '9/11' uiteindelijk gehad op de wereld?
'De wereld is sindsdien natuurlijk voorgoed veranderd. De wereld is angstiger geworden sinds 9/11. Ik heb veel moslims gesproken; veel van hen denken sindsdien dat hun leven veel minder waard is. Zo sprak ik iemand die het moeilijk vindt dat de wereld 13 jaar na dato nog wel ieder jaar rouwt om de slachtoffers van 11 september, maar al die miljoenen slachtoffers in islamitische landen lijkt te zijn vergeten.'

Uw documentaire is verrassend actueel. Dat had u van tevoren niet kunnen bedenken.
'Nee, zeker niet. Tijdens de montage van mijn film in de afgelopen zomermaanden ging het in het nieuws met name over Oekraïne en Rusland. Over IS werd toen nog amper gesproken. En nu is de documentaire klaar en gaat het er alleen maar over, echt bizar. Dat je denkt, hoe kan het? De hoofdpersoon uit mijn film hoort overigens ook niet bij IS, maar bij een andere jihadgroep - die ook een islamitische staat nastreeft maar op een minder gewelddadige manier, met medewerking van de burgers. Ik had het niet voor mogelijk gehouden dat IS zo snel zo groot zou worden.'

Obama sprak afgelopen nacht over het aanvalsplan waarbij hij Islamitische Staat wil gaan verslaan. Daarvoor wil hij niet alleen IS in Irak bombarderen, maar ook in Syrië. Gaat dit werken, denkt u?
'Obama zei niet alleen verslaan, hij had het over 'ze elimineren' en 'van de aardbodem vegen'. Vrij heftig vind ik zelf, maar ook begrijpelijk: het is wel echt een groep die angstaanjagend bezig is. Ik ben bang dat het plan de problemen alleen maar erger maakt. Het vergroot de haat tegen westerlingen, waarvan de jihadstrijders toch al denken dat ze de islam niet accepteren. Ik vraag me echt af of je dit met een oorlog moet gaan bestrijden. Bovendien, wat gaat er met al die jongens gebeuren als alles daar wordt platgebombardeerd? Dan komen ze allemaal hierheen, en dan?'

Voor de documentaire zocht u uit wat jonge Westerse mannen toch drijft om iedereen en alles achter zich te laten en af te reizen naar Syrië om zich te mengen in de strijd voor het kalifaat. Bent u erachter gekomen?
'Het is heel moeilijk. Er is niet één drijfveer. Iedereen heeft zijn eigen verhaal en eigen beweegredenen om zoiets te doen. De hoofdpersoon uit Paradijsbestormers voelde zich heel erg buitengesloten in Nederland. Ondanks zijn opleiding en werk voelde hij zich totaal niet welkom. En toen hij zag dat in Syrië zoveel mensen werden vermoord, dacht hij: ik móet iets doen.'

Onlangs werden twee journalisten door IS onthoofd. Dit had u ook kunnen overkomen.
'Dat was echt heel erg onwerkelijk, daar schrik je enorm van. Ik heb veel geluk gehad. Kijk, je weet natuurlijk dat dat gevaar er is, maar in de tijd dat ik er was - afgelopen januari - was Islamitische Staat nog echt heel klein. Ik ben geen journalist, maar filmmaker, en heb de mogelijke gevaren destijds goed op een rij gezet. Ik zou er nu ook niet meer naar toe zijn gegaan.'

Dan nu het overige nieuws van vandaag. Het gaat vandaag vooral over de nominaties voor het Gouden Windei, de prijs voor het meest misleidende voedingsproduct. Een stuk vlees van Albert Heijn dat ambachtelijk wordt genoemd, blijkt vol te zitten met suiker, E-nummers en water. Bent u hiermee bezig?
'Ik merk dat voeding steeds belangrijker wordt, ook onder jongeren. We hebben het er steeds vaker over met elkaar. Dat blijkt ook wel uit het feit dat we tot voor kort niet eens wisten wat een E-nummer was. Ja, je weet dat het in veel producten zit, maar we zijn er pas echt bewust van sinds we er zoveel over horen. Ik probeer er zoveel mogelijk op te letten, maar ja, als je goed kijkt zit het bijna overal in! Het is een hype, maar wel een goede hype. En zo'n prijs als het Gouden Windei vergroot de bewustwording over voeding, dat is prima.'

Vandaag volgt de uitspraak in de zaak Oscar Pistorius. De rechter is bezig met het voorlezen van het vonnis. Een bizarre zaak, niet?
'Eerlijk gezegd weet ik er niet zoveel van. Ik weet wie het is, maar mijn leven is de afgelopen maanden zo opgeslokt geweest door de documentaire dat veel nieuws langs me heen is gegaan, zo ook dit. Dergelijke zaken zijn er bovendien - helaas - elke dag, dus ik vind het wel vreemd dat deze zaak zo wordt uitgelicht in de media.'

De vaste Nieuwsbreak-vraag over wat u zelf verder nog is opgevallen in het nieuws, kan ik dus overslaan?
'Ja, sorry.'

U komt trouwens net uit de opnames van het tv-programma dat vanavond voor en na uw documentaire wordt uitgezonden.
'Klopt, het was heel interessant, maar het ging wel heel erg over de politiek. Een welles-nietes-discussie. Ik ben filmmaker en wil de discussie voeden, maar er liever niet aan meedoen. Ik ben niet de expert. Plus dat de vraag waar het écht om gaat, vaak niet wordt gesteld: Waarom zijn die jongens nou zo tegen ons? Iedereen heeft het over ze, maar het beeld dat wordt geschetst, komt niet overeen met het beeld dat ik heb gekregen. Dat is weleens lastig.'

Paradijsbestormers wordt vanavond uitgezonden door BNN. Vóór en na de film spreekt Sophie Hilbrand met Van der Meulen en andere jihad-kenners. De '9/11 special: Ik Vecht De Jihad'. Is om 21:00 uur te zien op 3.

Vanavond wordt Paradijsbestormers ook op groot doek vertoond in De Balie in Amsterdam. Vanaf 21:15 uur. Hier meer info Na afloop volgt een gesprek met de maakster.

_{Dit is aflevering 361 van de dagelijkse 4 Uur Nieuwsbreak. In deze rubriek nemen we iedere dag met een interessant, bekend persoon het nieuws van de dag door.}